22|03|29 Omarmen wat op je pad komt. Lessen uit het klooster | Lezing door Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier

Omarmen wat op je pad komt. Lessen uit het klooster| Lezing door Theoloog des Vaderslands Thomas Quartier | Dinsdag 29 maart 2022| 20.00 - 21.30 uur| Collegezalencomplex CC2, Radboud Universiteit en online| Radboud Reflects

Podcast | Video

Aankondiging - Wat doe je in een situatie die je niet hebt opgezocht en die geen voor de hand liggende oplossing kent? Of het nu in het klein is of in het groot, ieder mens komt vroeg of laat voor dit vraagstuk te staan. Hoe vind je een weg te midden van onrust, rampspoed en conflicten? Kom luisteren naar Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier die ons vanuit de kloostertraditie een spiegel voorhoudt om te helpen verdragen wat onverdraaglijk lijkt. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - Het kloosterleven blijft

Op ieders levenspad dienen zich situaties aan waarom men niet heeft gevraagd en die ook geen voor de hand liggende oplossing hebben. Deze situaties dienen zich aan als een opdracht, maar hoe ermee om te gaan ligt lang niet altijd voor de hand. Vanuit de kloostertraditie bood Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier ons inzichten over hoe we deze kwesties, klein of groot, kunnen benaderen. Het sleutelbegrip hierbij was ‘blijven.’ Ook de Jonge Theoloog des Vaderlands Tabitha van Krimpen was aanwezig. Zij opende de avond met een column.  Het gesprek na de lezingen werd geleid door filosoof Cees Leijenhorst.

Stilstand is vooruitgang

Tabitha van Krimpen benaderde in haar column het thema ‘blijven’ in de eerste plaats vanuit het perspectief van jongeren. De wereld ligt aan je voeten en de keuzes zijn oneindig, maar het vinden van een eigen plek daarin, en bij jezelf blijven zonder te weten wie dat nou eigenlijk is, zijn voor hen grote vraagstukken. ‘Blijven’ betekent rust en stabiliteit vinden in de chaos van het leven, en wordt onderschat in onze cultuur. Maakbaarheid, flexibiliteit en onbegrensde vrijheid zijn de norm en lijken er strijdig mee te zijn. Toch zie je nu veel jongeren die juist op zoek zijn naar verbinding en het vluchtige proberen te vermijden. Blijven is vrede hebben met de tegenstrijdigheden van het leven, en aandacht hebben voor de schoonheid in de wereld om ons heen. Je moet het echter oefenen. Het is belangrijk, maar niet makkelijk. Als het echter lukt, kunnen we leven in genade. Om met Berthold Brecht te spreken: “Ik sta stil, en dat is al een hele vooruitgang.”

Verhalen uit het klooster

Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier publiceerde recentelijk het boek Blijven: omarmen wat op je pad komt. Hiermee wilde hij monastieke geluiden laten horen in deze bewogen tijden. Zelf een kloosterling, nam Quartier de taak op zich om inzichten uit het kloosterleven toe te passen op het moderne leven. Dit deed hij aan de hand van verhalen van verschillende andere kloosterlingen. Zij worstelden allemaal met existentiële vragen en hoopten daar in het klooster antwoord op te vinden. Voor Quartier is het klooster eerder een archetypisch model voor een menselijk verlangen dat iedereen kan herkennen. Middels kernbegrippen uit de Regel van Benedictus uit de 6^e eeuw distilleerde Quartier verhelderende inzichten uit deze verhalen.

Stabilitas

Quartier maakte duidelijk dat het kloosterleven slechts vruchtbaar kan zijn als er sprake is van een ultimate sacred postulate, een transcendente horizon die de basis is waarop al de rest gestoeld is en die je gemotiveerd houdt. Het is iets heiligs, een godsbeeld of wat dan ook, dat stabiliteit biedt. Het geeft de kaders aan waarbinnen het (klooster)leven zich afspeelt. Om hieraan vast te houden en stabiliteit te vinden is discipline nodig. Het komt niet vanzelf, als je daarvan uit gaat kan het leiden tot een existentiële en/of geloofscrisis. Dit overkwam broeder Paulus – tot hij inzag dat stabiliteit niet statisch is. Hij bleef in het klooster. Het ultimate sacred postulate moet open blijven en ruimte bieden, om te voorkomen dat de kloostercel een gevangeniscel wordt.

Harmonie

Het tweede verhaal ging over zuster Hannah. Muziek was haar lust en haar leven, maar ze hield niet van de sterk competitieve muziekwereld. Ze verliet het conservatorium en ging het klooster in om daar muziek te maken, denkende dat men daar harmonieuzer in de omgang zou zijn. Daar werd ze in teleurgesteld. Ook in kloosterkoren zijn er bepaalde verhoudingen. Is ze nu van de regen in de drup gevallen? Ze besluit niet om ook het klooster te verlaten maar blijft. Ze bleef ook zingen. De frustratie werd een motor om balans te zoeken tussen haar stem en haar geest, om harmonie te creëren tussen het uiterlijke van de muziek en het innerlijk van haar gemoed. Dat is een permanente oefening waar we allemaal ons hele leven mee bezig zullen blijven.

Goede wedijver

Wat is het verschil tussen een gezonde kijk op jezelf en een soms toch erg valse bescheidenheid? Een veelgehoorde kritiek op het christendom is dat het de mensen klein hield. Onder het mom van nederigheid werd al het goede aan God toe geschreven, en alles wat je slecht deed aan jezelf. Dat gold voor broeder David, die zichzelf nergens te goed voor voelde, altijd vriendelijk en radicaal bescheiden was. Echter, als je jezelf helemaal wegcijfert, blijft er van jou, maar ook van het kloosterlijke ideaal niets over. Nederigheid moet daarom niet betekenen dat je jezelf klein maakt, maar dat je jezelf niet vergelijkt. Door jezelf niet te meten aan anderen kun je bij jezelf blijven. Zonder een gezonde competitie komt er nooit iets tot stand, maar vergelijk jezelf niet met anderen op veroordelende wijze.

Pacifisme

Een veelgehoorde vraag aan Quartier is wat de wereld er nu aan heeft als mensen zich in het klooster terugtrekken. Hier speelt de oude tegenstelling tussen actie en contemplatie. Hoe kan idealistisch pacifisme zich verhouden tot, bijvoorbeeld, de oorlog in Oekraïne? Quartier zag het niet als zijn taak om zich te mengen in politieke kwesties. Bovendien vindt hij het niet bevorderlijk om altijd alleen maar te vragen naar het ‘nut’ van iets. Voor zichzelf vindt hij het belangrijk om vanuit een basisvertrouwen een aantal idealen te verwoorden. En die kunnen misschien wel het beste worden samengevat in de woorden van een oude medezuster: “doe nooit hetzelfde terug.”

Door Pieter Theunissen

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.

Podcast

Video

Aankondiging

Wat doe je in een situatie die je niet hebt opgezocht en die geen voor de hand liggende oplossing kent? Of het nu in het klein is of in het groot, ieder mens komt vroeg of laat voor dit vraagstuk te staan. Hoe vind je een weg te midden van onrust, rampspoed en conflicten? Kom luisteren naar Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier die ons vanuit de kloostertraditie een spiegel voorhoudt om te helpen verdragen wat onverdraaglijk lijkt.

Als alles onzeker wordt

Soms gebeuren er dingen waardoor alles waarop we meenden te kunnen vertrouwen onzeker wordt.  Hoewel het natuurlijk zinvol is om te zoeken naar oplossingen, stelt Thomas Quartier dat er meer aandacht zou moeten zijn voor de stap die daarvóór komt: blijven. Door je problemen niet uit de weg te gaan en te verdragen wat er op je pad komt, kun je leren om je te bevrijden van je eigen denken en daardoor je leven creatief vormgeven, hoe moeilijk dat ook lijkt.

Wijsheid uit het klooster

Het klooster kent een aantal waarden die ons daarbij kunnen helpen: stabiliteit, regelmaat, stilte, liefde, deemoed, contemplatie en eeuwigheid. Thomas Quartier legt uit hoe deze begrippen niet alleen maar van waarde zijn voor monniken, maar juist ook voor ons alledaagse leven. Hoe kan ik de spanning voorlopig verdragen en toch openstaan voor wat zich voordoet? Hoe kan ik binnen een problematische situatie toch oog blijven houden voor de mooie dingen van het leven?

Na zijn lezing gaat Thomas Quartier in gesprek met programmamaker Liesbeth Jansen: hoe kunnen we de waarden van het klooster toepassen in ons eigen leven? Waar halen we kracht vandaan als we niet in God geloven? En moet dat eigenlijk altijd: blijven? Is het soms niet wijs om heel hard weg te lopen?

Extra leuk: Jonge Theoloog des Vaderlands Tabitha van Krimpen spreekt een column uit waarin ze reflecteert op het thema ‘blijven’ in haar eigen leven.

Over de spreker

Thomas Quartier osb is hoogleraar Liturgiewetenschap aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar liturgie en rituelen in de huidige cultuur. Daarnaast is hij hoogleraar Monastieke spiritualiteit aan de KU Leuven. Dit jaar is hij de Theoloog des Vaderlands. Hij schreef talrijke boeken zoals Heilige woede (2018), Anders leven (2017) en recent Blijven. Omarm wat op je pad komt (2022).

Tabitha van Krimpen is dit jaar de Jonge Theoloog des Vaderlands. Ze studeerde theologie en bedrijfskunde aan de Radboud Universiteit en doet nu een master aan de PThU. Als Jonge Theoloog houdt ze zich bezig met jongeren en zingeving en studentenwelzijn.

Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Doneer dan via iDeal.

Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.