22|10|02 Het goede leven en het goede sterven | AI, technologie en de verandering van de zorg | Lezing en gesprek @Weekend van de Wetenschap
Het goede leven en het goede sterven|AI, technologie en de verandering van de zorg | Lezing en gesprek @Weekend van de Wetenschap | Zondag 2 oktober 2022| Radboudumc| Radboudumc, Radboud Reflects en Weekend van de Wetenschap
Aankondiging - Theoloog Annemarieke van der Woude laat je inzien dat het goed is te denken over het goede leven maar ook over het goede sterven. Socioloog Lotte Krabbenborg laat je nadenken over hoe AI, de inzet van robots en andere technologie de zorg verandert. Gedragspsycholoog Harm Veling stelt de vraag hoeveel zachte dwang geoorloofd is als het gaat om goede eetgewoonten. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag – Technische Snufjes in de Zorg | Lezing en gesprek met socioloog Lotte Krabbenborg | Zondag 2 oktober 2022 | 13.00 - 13.30 uur
Tijdens het weekend van de Wetenschap, in de Hippocratuszaal van het Erasmus UMC, vertelde socioloog Lotte Krabbenborg aan een aandachtig publiek over digitale innovatie in de zorg. Sommige innovaties veranderen de normen en waarden die we hebben, aldus Krabbenborg.
Neem nu de stofzuiger. Met dit nieuwe huishoudelijke apparaat zouden vooral vrouwen in de toekomst minder tijd aan schoonmaken kwijt zijn. Er gebeurde iets anders: de stofzuiger maakte schoonmaken gemakkelijker, maar veranderde daarmee de hygiëne standaarden van mensen. Hierdoor zijn ook normen en waarden rond netheid en hygiëne verschoven. We besteden tegenwoordig zelfs meer tijd aan het schoonhouden van ons huis dan vroeger.
Zo veranderen ook sommige innovaties in de zorg hoe we denken over gezondheid, en hebben daarom een groot effect op de samenleving. Lang hebben medische wetenschappers vanuit een ivoren toren de zorg proberen te innoveren. Tegenwoordig wordt al in een vroege fase van innovatief onderzoek gekeken naar maatschappelijke invloed. Hierbij staan ethische vragen centraal en wordt er gekeken wat een nieuwe technologie voor verschillende betrokken groepen betekent.
Een voorbeeld is self-monitoring apps voor mensen met chronische ziekten. Als een patiënt zelf met behulp van een app regelmatig metingen kan doen, kan dit iemand meer onafhankelijkheid brengen. Maar hierbij moeten we wel rekening houden met de zorgen van mensen hierover. Sommige patiënten luisteren liever naar hun lichaam, en willen niet steeds op een mobiele telefoon bezig zijn met hun ziekte of beperking. Dit moet meegenomen worden, om te voorkomen dat je mensen beloftes doet over wat een technologie kan brengen, of dat je groepen uitsluit voor wie de technologie onwenselijk of ongeschikt is.
Verslag – Het Goede Leven en het Goede Sterven | Lezing en gesprek met theoloog Annemarieke van der Woude | Zondag 2 oktober 2022 | 14.00 - 14.30 uur
Theoloog en predikant Annemarieke van der Woude vertelde tijdens het weekend van de Wetenschap over de kunst van het sterven. Het publiek in de Hippocratuszaal va het Erasmus UMC hing aan haar lippen.
Van der Woude opende haar lezing met het verhaal van een vitale 70’er met een agressieve vorm van kanker. Hij koos ervoor zich niet verder te laten behandelen en het einde tegemoet te treden. Voor hem was het goed zo. Maar de mensen om hem heen begrepen het niet. Men vond dat hij door moest vechten. “Let op het woord ‘vechten’: alsof je laf bent als je dat niet doet.” Hij ging opzien tegen het uitleggen van zijn keuze. Hij wilde zijn energie liever gebruiken om zijn leven af te ronden.
Dit verhaal is niet uniek, stelde Van der Woude. Op het eind wordt de agenda va de stervende vaak bepaald door ziekenhuisafspraken. Maar waarom laten we de dood niet in ons leven toe? “Iemand het sterven gunnen is een groot goed”. Van der Woude zette vervolgens het stervenskunst-model van de Middeleeuwse denker Carlo Leget uiteen. Volgens dit model kun je innerlijke ruimte creëren voor het eigen sterven door balans te vinden in vijf paren tegenstellingen: die tussen ik en de ander (hoe wil je zelf dat het eindigt?), doen en laten (ga je door met behandelen of niet?), vasthouden en loslaten (kun je dierbaren loslaten zonder los te laten wat je waardevol vindt?), vergeven en vergeten (wat wil je nog rechtzetten?) en geloven en weten (kun je je levenseinde in vertrouwen aanvaarden?). Stervenskunst bestaat in het bewandelen van de middenweg tussen de uitersten van deze vijf assen.
Van ophouden weten, iemand de dood gunnen, is een houding die botst met de maakbare tijd waarin we leven. “Maakbaarheid heeft veel voordelen,” besloot Van der Woude, “maar bij het levenseinde pleit ik ervoor ruimte te laten voor het niet-maakbare.” Zo krijg je bij het einde van het leven oog voor de hele mens.
Verslag – Goede Voeding met Zachte Dwang | Lezing en gesprek met gedragspsycholoog Harm Veling | Zondag 2 oktober 2022 | 15.00 - 15.30 uur
Tijdens het Weekend van de Wetenschap, in de Hippocratuszaal van het Radboud UMC, opende gedragspsycholoog Harm Veling zijn lezing met de volgende vraag: hoe kun je gezonde keuzes maken zonder te moeten terugvallen op pure wilskracht? “Ruim 60 % wereldwijd wil afvallen, maar beste voorspeller voor aankomen is willen afvallen.” Dit laat zien dat alleen wilskracht onvoldoende is.
Waarom is dit zo moeilijk? In de literatuur wordt wel eens gepraat over twee ikken, aldus Veling. De ene ik wil lekker eten en de ander wil gezonde en verantwoorde keuzes maken. Het idee is dan dat je de juiste ik de teugels kunt geven, als je maar voldoende wilskracht hebt. Maar klopt dit mensbeeld wel?
Veling toonde vervolgens een aantal grafieken uit zijn onderzoek naar het trainen van wilskracht. “We hebben geprobeerd om mensen te trainen niet op een knop te drukken bij het zien van ongezond voedsel. Het idee was mensen op die manier te trainen om bij het zien van ongezond eten niet in actie te komen. Wat blijkt, dit trainen van wilskracht werkt niet. Dit heeft te maken met hoe ons brein keuzes maakt. Er ontstaat een sterke impuls als iets aantrekkelijk is. Maar ‘lekker’ en ‘verantwoord’ zijn op verschillende manieren aantrekkelijk, waardoor er twee impulsen in conflict komen. Alleen verwerkt je brein de ‘lekker-impuls’ veel sneller. Je ziet daarom dat als mensen geen tijd hebben, ze sneller zwichten voor de impuls die het gemakkelijkste wordt verwerkt.
Dit impliceert dat voedselkeuze veel meer over je eigen psychologische proces gaat dan bijvoorbeeld over wat er in bepaalde producten zit. Je moet daarom zorgen dat mensen gezonde keuzes als waardevol zien, zodat je niet hoeft te leunen op wilskracht. Een keuze die aansluit op wat jij waardevol vind is gemakkelijk gemaakt, besluit Veling zijn verhaal. “Of je dwang ervaart ligt aan de waarde die je toekent aan de verschillende opties die je hebt.”
Alle verslagen zijn geschreven door Pam Tönissen.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Aankondiging
Kom naar het Weekend van de Wetenschap op 1 en 2 oktober 2022 en kijk wat de wetenschap allemaal kan! Neem een kijkje achter de schermen bij het Radboudumc en denk verder bij de verdiepende lezingen van Radboud Reflects.
Theoloog Annemarieke van der Woude laat je inzien dat het goed is te denken over het goede leven maar ook over het goede sterven. Socioloog Lotte Krabbenborg laat je nadenken over hoe AI, de inzet van robots en andere technologie de zorg verandert. Gedragspsycholoog Harm Veling stelt de vraag hoeveel zachte dwang geoorloofd is als het gaat om goede eetgewoonten.
Laat je in dertig minuten inspireren en ontdek wat het Radboudumc nog meer te bieden heeft. Bekijk het programma van de open dag op zondag 2 oktober 2022.
Exacte tijden en locaties, het volledige programma en informatie over deelname komen binnenkort online.
Het goede leven en het goede sterven | Lezing en gesprek met theoloog Annemarieke van der Woude
Zondag 2 oktober 2022 | middag | Radboudumc
De zorg is er om zieke mensen beter te maken. Maar voor sommigen komt er een moment waarop beter worden niet langer het doel is. Er breekt dan een periode aan waar we het liefst zo min mogelijk over nadenken vóór het zover is: sterven.
Waarom staan we doorgaans niet zo stil bij het einde van ons leven, ook al is dit einde voor iedereen uiteindelijk onvermijdelijk? Kan goed sterven even waardevol zijn als goed leven? En hoe ga je om met lijden, aftakeling en het einde van het leven in een wereld waarin een zo lang en vitaal mogelijk leven het ideaal is? Kom luisteren naar theoloog Annemarieke van der Woude en ontdek hoe waardevol een goed einde van het leven kan zijn.
Over de spreker
Annemarieke van der Woude is theoloog aan de Radboud Universiteit. Ze doet onderzoek naar heiligheid in het alledaagse leven en in de bijbel. Daarnaast publiceert ze veelvuldig over euthanasie en het vrijwillig levenseinde.
AI, technologie en de verandering van de zorg | Lezing en gesprek met socioloog Lotte Krabbenborg
Zondag 2 oktober 2022 | middag | Radboudumc
Gezondheidszorg en technologie zijn inmiddels onafscheidelijk. Een robot aan het bed gaat naar verwachting steeds normaler worden, gezien het steeds grotere tekort aan verplegers. Dit past in een trend: artificial intelligence, nanotechnologie en het personaliseren van zorg door middel van data zijn wijdverspreid.
Maar willen we eigenlijk wel zo veel technologie tegenkomen als we naar een arts gaan? Hoe verandert techniek de manier waarop we ons lichaam zien en nadenken over gezondheid? Is er nog plaats voor menselijke gezondheidszorg als we steeds meer gaan vertrouwen op digitale metingen en intelligente robots? Kom luisteren naar socioloog Lotte Krabbenborg, en denk mee over hoe technologie de zorg langzaam verandert.
Over de spreker
Lotte Krabbenborg is universitair hoofddocent bij het Institute for Science in Society aan de Radboud Universiteit. Zij onderzoekt of en hoe technisch-wetenschappelijke ontwikkelingen worden geaccepteerd door de samenleving en welke invloed ze op de samenleving hebben.
Goede voeding met zachte dwang| Lezing en gesprek met gedragspsycholoog Harm Veling
Zondag 2 oktober 2022 | middag | Radboudumc
Onze eetgewoonten hebben veel invloed op onze gezondheid, en daarmee ook op de hoeveelheidpixabay zorg die we in de toekomst nodig hebben. Gezond eten is daarom een van de meest effectieve vormen van preventieve gezondheidszorg. In de meeste supermarkten, winkels en kantines liggen de verse, gezonde producten tegenwoordig vooraan. Hierdoor worden we aangezet tot gezonder eten. Ook de suiker- en frisdranktaks is hiervan een voorbeeld.
Hoe kun je mensen aanzetten tot het maken van gezondere keuzes? Welke manieren van communiceren zijn effectief als het om het veranderen van eetpatronen gaat, en welke werken juist averechts? Bestaat er conflict tussen het actief ontmoedigen van ongezonde keuzes en het respecteren van iemands autonomie? Kortom, hoeveel zachte dwang is geoorloofd als het gaat om goede eetgewoonten? Kom luisteren naar gedragspsycholoog Harm Veling verdiep je in het veranderen van eetgedrag.
Over de spreker
Harm Veling is Universitair hoofddocent Sociale en Cultuurpsychologie aan de Radboud Universiteit en hoogleraar gedragsverandering voor gezondheid en duurzaamheid aan de Wageningen University & Research. Zijn onderzoek is gericht op het testen van effectieve gedragsinterventies op het gebied van eetgedrag, gezondheid en milieugedrag.
Weekend van de Wetenschap
Kom kijken wat de wetenschap allemaal kan.
Radboud Reflects sluit met verdiepende lezingen aan bij het programma van het Radboudumc tijdens het Weekend van de Wetenschap. Het landelijke Weekend van de Wetenschap is er om iedereen, van jong tot oud, op een toegankelijke manier inzicht te geven in de wereld van wetenschap en technologie. Bezoekers krijgen tijdens Weekend van de Wetenschap een unieke blik achter de schermen bij organisaties en mogen op plekken komen die normaal niet zichtbaar zijn voor publiek. Ze ontmoeten echte wetenschappers. Zien restaurators aan het werk in een museum. En doen proeven in laboratoria. Het Weekend van de Wetenschap is geschikt voor (bijna) alle leeftijden. Misschien iets minder geschikt voor de allerkleinsten, maar vanaf ongeveer 8 jaar kun je volop zelf ontdekken wat de wonderbaarlijke wereld van wetenschap en techniek allemaal te bieden heeft.
Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Doneer dan via iDeal.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.