01|05|23 Left is Not Woke | Lecture and conversation by philosopher Susan Neiman
Left is Not Woke | Lecture and conversation by philosopher Susan Neiman | Monday 1 May 2023 | 20.00 - 21.30 hrs | LUX, Mariënburg 38-39, Nijmegen | Radboud Reflects, Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) and Radboud Diversity Equity and Inclusion Office
Video | Podcast | VOX - Woke is niet effectief om onrecht uit te bannen volgens filosofe Susan Neiman | EW (Elsevier Weekblad) - Links is misschien toch niet zo woke, bewijst Susan Neiman | Filosofie Magazine - Susan Neiman: ‘Woke ondermijnt haar eigen progressieve doelen’
Announcement - If you're woke, you must be left wing. If you're left wing, you must be woke. Or are we blurring the terms when we assume that if you're one, you must also be the other? That would be a dangerous mistake, according to philosopher Susan Neiman. Come and learn how she explains that wokism is based on admirable emotions, but on the wrong theories. See full annnouncement below.
Review/Verslag - Hoop op een links zonder woke
Links en woke worden tegenwoordig vaak aan elkaar gelijk gesteld, maar volgens filosoof Susan Neiman is dat onterecht. In een uitverkochte zaal in LUX wijdde Neiman uit over hoe wokisme gebaseerd is op de verkeerde filosofische theorieën, waardoor het afdoet met de belangrijkste fundamenten van links denken. Na afloop van haar lezing ging Neiman in gesprek met filosoof Maarten Doorman en beantwoordde ze enkele vragen uit het publiek.
Links, maar niet woke
Neiman begon haar lezing met een verduidelijking van wat ze niet ging vertellen. ‘Deze lezing gaat niet over cancel culture, noch is het een verdediging van liberalisme’, stelde ze. ‘Ik ben links en socialist, maar wat mij zorgen baart, is dat veel linkse stemmen tegenwoordig linkse filosofische ideeën hebben laten varen.’ Volgens Neiman heeft hedendaags links een aantal kernideeën verworpen die onmisbaar zijn voor links gedachtegoed. Het gevolg van deze ontwikkeling is dat wokisme volgens Neiman een nieuw soort tribalisme verdedigt. ‘Binnen woke bepaalt je etnische achtergrond welke politieke standpunten je moet hebben.’
Een herwaardering van de Verlichting
Het eerste kernidee van links dat de wokebeweging achterwege heeft gelaten, is volgens Neiman het universalisme. ‘Universalisme was het concept dat links lange tijd onderscheidde van rechts. Volgens rechts hoefde je je enkel om je eigen cirkel te bekommeren, volgens links was de gehele mensheid onderdeel van die cirkel.’Universalisme ligt tegenwoordig onder vuur vanwege de toenemende kritiek op de Verlichting die aan het concept ten grondslag ligt. De Verlichting wordt beticht van eurocentrisme, en Verlichtingsdenkers worden afgeschreven op seksistische en racistische geschriften.
Deze kritiek is volgens Neiman onterecht. ‘Tegen een historische achtergrond van oorlog, slavernij en overheersing introduceerden Verlichtingsdenkers het concept van de menselijke waardigheid’, vertelde ze. De Verlichting was dan ook geenszins eurocentrisch, maar benadrukte juist de verbondenheid van de gehele mensheid. Volgens Neiman moet links weer de waarde leren inzien van ‘de mensheid’ als concept en daarmee het universalisme. ‘Het idee dat wij allemaal een gemeenschappelijke menselijkheid delen is nog niet zo oud. Dit inzicht is een prestatie die we moeten eren.’
Foucault, Schmitt en woke
De andere twee kernideeën van links die woke heeft laten varen zijn volgens Neiman het geloof in de mogelijkheid van vooruitgang, en een sterke scheiding tussen macht en rechtvaardigheid. Dit heeft volgens haar te maken met twee denkers waar wokisme op voort bouwt: Michel Foucault en Carl Schmitt. ‘Foucault liet zien dat macht verborgen was en dat we allemaal onderdeel uitmaken van machtsnetwerken die ons onderdrukken.’ Met zijn theorie doet Foucault volgens Neiman af van enige hoop op vooruitgang. ‘Nog vreemder is de linkse omarming van Carl Schmitt. Zijn toewijding tot het ontmaskeren van liberale hypocrisie is interessant, maar Schmitts oplossing was de glorie van het Derde Rijk.’ Voor Foucault en Schmitt hebben concepten als mensenrechten niets te maken met rechtvaardigheid, maar met macht. ‘Concepten als rechtvaardigheid zijn volgens hen enkel een rookgordijn voor machtsbelangen’, aldus Neiman. Dit idee wordt volgens haar voor waar aangenomen door te veel hedendaagse bewegingen.
Van pessimisme naar hoop
Het aannemen van deze ideeën door woke is volgens Neiman problematisch. ‘Het idee dat vooruitgang mogelijk is, staat centraal in links denken. Als deze mogelijkheid wordt ontkend, is politiek niks anders dan een machtsstrijd.’ Dit idee staat haaks op het wereldbeeld van de Verlichtingsdenkers. Vooruitgang was in hun optiek mogelijk, maar niet verzekerd. Deze houding is volgens haar essentieel om moreel te handelen. ‘Je kunt niet moreel handelen zonder hoop. Hoop is niet optimisme, het gaat nergens vanuit, maar het stelt zich als doel om dingen te veranderen.’ We moeten volgens Neiman daarbij vooral niet ten prooi vallen aan pessimisme. ‘Pessimisme is ergens geruststellend: er valt toch niks meer te veranderen en we kunnen toevlucht zoeken in mindfullness en entertainment. Maar met pessimisme is de wereld verloren.’
Neiman concludeerde dat aanhangers van de wokebeweging niet inzien dat de theorieën waar ze achter staan, hun doelen ondermijnen. ‘Zonder universalisme hebben we geen argument tegen racisme, en zonder een toewijding aan universele rechtvaardigheid kunnen we niet streven naar vooruitgang.’
Discussie en vragen
Na afloop van haar lezing discussieerde Neiman en Doorman over Neimans interpretatie van Foucault. Zo stelde Doorman dat Foucault mogelijk een rol speelde in emancipatie doordat hij de structuren van macht aanwees. Volgens Neiman is deze analyse niet genoeg om hem progressief te noemen. ‘Je kunt niet emancipatoir zijn als je weigert om normatieve uitspraken te doen.’
Ook vroeg Doorman of het gesprek dat zij op dat moment voerden, anders was geweest als ze een andere huidskleur hadden gehad. Volgens Neiman zou het gesprek hetzelfde zijn. ‘Ik ken genoeg mensen die niet wit zijn en het met mij eens zijn. Ze zijn woedend over het idee dat hun standpunten bepaald zouden worden door hun huidskleur’, aldus Neiman. ‘Wel is het voor hen moeilijk om dit standpunt publiekelijk te verwoorden, daarvoor krijgen ze veel kritiek.’
Naar aanleiding van een vraag uit het publiek sprak Neiman nog over haar eigen grootste bias. ‘Mijn grootste bias is misschien wel dat ik in verschillende landen heb gewerkt en gewoond’, vertelde ze. ‘Ik denk dat de wereld opgedeeld is in mensen die gewerkt hebben in verschillende culturen, en mensen die dat niet hebben. Het verandert je blik op tribalisme.’
Door Ellen Theuws
Video
Podcast
Please subscribe to the English or Dutch newsletter and be the first to know about new programming.
Announcement
Nederlands volgt Engels.
If you're woke, you must be left wing. If you're left wing, you must be woke. Or are we blurring the terms when we assume that if you're one, you must also be the other? That would be a dangerous mistake, according to philosopher Susan Neiman. Come and learn how she explains that wokism is based on admirable emotions, but on the wrong theories.
A new form of tribalism
People who call themselves woke, feel deeply involved with the fate of oppressed minorities. They care about social justice and are eager to bring about positive changes. And that is a great thing, says Susan Neiman, but unfortunately their actions are often based on the wrong theories. Because of this, they abandon ideas that are crucial to the left: universalism, a belief in the possibility of progress and a firm separation between power and justice. The consequence is a new form of tribalism: the idea that you are only able to truly bond with people who are a part of your own ethnic or gender identity.
The destruction of solidarity
The Black Lives Matter protest in 2020 was the biggest social movement America had ever seen. Never before, so many people took to the streets to protest against racism, and never before were protestors so diverse, carrying out the same universal values. It was a very hopeful moment. According to Susan Neiman, the trouble started when some of the movement’s leaders claimed that white people could only be allies to black people. In making this separation, says Neiman, solidarity within the left is being destroyed. And in the long run, these ideas will undermine the activists’ own goals, and wokism will, unintentionally, drift towards the right and run the risk of becoming what it despises.
After her lecture, Susan Neiman will discuss the matter in further detail with philosopher Maarten Doorman.
About the speakers
Susan Neiman is an American moral philosopher, cultural commentator, and essayist. She has written extensively on the juncture between Enlightenment and moral philosophy, metaphysics and politics. Her magnum opus Evil in Modern Thought (2002) was followed by several other books and in 2014 she received the Spinozalens price for thinkers on ethics and society. Her latest book Left Is Not Woke (2022) was recently translated into Dutch by Publisher Ten Have.
Maarten Doorman teaches philosophy at the Faculty of Arts and Social Sciences, University Maastricht, and is Endowed Professor in Historical Culture of Germany at the Faculty of Humanities at the Vrije Universiteit Amsterdam on behalf of Duitsland Instituut Amsterdam.
Subscribe to the English e-mail newsletter and be the first to know about new programming, the latest reviews, video's and more.
This is a program of Radboud Reflects, Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) and Radboud Diversity Equity and Inclusion Office.
NEDERLANDS
Als je woke bent, moet je links zijn. Als je links bent, moet je woke zijn. Maar de begrippen vervagen als we aannemen dat als je het ene bent, je ook het andere moet zijn? En dat zou een gevaarlijke fout zijn, volgens filosoof Susan Neiman. Kom luisteren hoe zij uitlegt dat wokisme gebaseerd is op bewonderenswaardige emoties, maar op de verkeerde theorieën.
Een nieuwe vorm van tribalisme
Mensen die zichzelf woke noemen, voelen zich sterk betrokken bij het lot van onderdrukte minderheden. Ze geven om sociale rechtvaardigheid en willen graag positieve veranderingen tot stand brengen. En dat is geweldig, zegt Susan Neiman, maar helaas zijn hun acties vaak gebaseerd op de verkeerde theorieën. Daardoor laten ze ideeën varen die cruciaal zijn voor links: universalisme, een geloof in de mogelijkheid van vooruitgang en een stevige scheiding tussen macht en rechtvaardigheid. Het gevolg is een nieuwe vorm van tribalisme: het idee dat je je alleen echt kunt verbinden met mensen die deel uitmaken van je eigen etnische of gender-identiteit.
De vernietiging van solidariteit
Het Black Lives Matter-protest in 2020 was de grootste sociale beweging die de Verenigde Staten ooit had gezien. Nooit eerder gingen zoveel mensen de straat op om te protesteren tegen racisme, en nooit eerder waren de demonstranten zo divers, terwijl ze dezelfde universele waarden uitdroegen. Het was een zeer hoopvol moment. Volgens Susan Neiman begonnen de problemen toen sommige leiders van de beweging beweerden dat witte mensen alleen bondgenoten konden zijn van zwarte mensen. Door deze scheiding aan te brengen, zegt Neiman, wordt de solidariteit binnen links vernietigd. En op den duur zullen deze ideeën de doelstellingen van de activisten ondermijnen. Zo zal het wokisme onbedoeld naar rechts afglijden en het risico lopen te worden wat het veracht.
Na haar lezing gaat Susan Neiman verder in gesprek met filosoof Maarten Doorman.
Over de sprekers
Susan Neiman is een Amerikaanse moraalfilosoof, cultureel commentator en essayist. Zij heeft veel geschreven over het raakvlak tussen Verlichting en moraalfilosofie, metafysica en politiek. Haar magnum opus Evil in Modern Thought (2002) werd gevolgd door verschillende andere boeken en in 2014 ontving ze de Spinozalensprijs voor denkers over ethiek en samenleving. Haar laatste boek Left Is Not Woke (2022) werd onlangs in het Nederlands vertaald door Uitgeverij Ten Have.
Maarten Doorman is filosoof aan de Faculteit der Letteren en Sociale Wetenschappen, Universiteit Maastricht, en hij is bijzonder hoogleraar Historische Cultuur van Duitsland aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam namens het Duitsland Instituut Amsterdam.
Dit is een programma van Radboud Reflects. Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) en Radboud Diversity Equity and Inclusion Office.
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief. Wil je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie? Bekijk Radboud Reflects Professional – Ethische verdieping voor organisaties.