07|03|23 Kiezen voor water | Actualiteitencollege met ecoloog Hans de Kroon en planoloog Sander Meijerink
Kiezen voor water | Actualiteitencollege met ecoloog Hans de Kroon en planoloog Sander Meijerink | Dinsdag 7 maart 2023 | 12.30 – 13.15 uur | Collegezalencomplex, Radboud Universiteit | Radboud Reflects, Faculteit der Managementwetenschappen en VOX
Aankondiging - Droogte of juist overstromende rivieren, en een gebrek aan schoon drinkwater. Door de klimaatverandering en het extremer worden van het weer, wordt het waterbeheer steeds belangrijker. De Waterschappen bestaan al sinds de Middeleeuwen, maar hun bestaansrecht wordt vaak in twijfel getrokken. Kom luisteren naar ecoloog Hans de Kroon en planoloog Sander Meijerink die vertellen waarom de Waterschappen nu nog steeds van belang zijn, en misschien wel belangrijker dan ooit en waarom je moet gaan stemmen. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - Kiezen voor water
De zomers worden steeds droger, en Limburg overstroomt. Water wordt steeds belangrijker. Er staat dus veel op het spel bij de waterschapsverkiezingen volgende week. Assistent programmamaker Saar Boter gaat in gesprek met ecoloog Hans de Kroon en planoloog Sander Meijerink, beide verbonden aan de Radboud Universiteit. Want wat zijn de waterschappen nu precies?
Sander Meijerink legt het uit: “Waterschappen zijn regionale waterbeheerders. Zij hebben belangrijke taken zoals het beheren van de waterkwaliteit, rioolwater, waterveiligheid en waterpeil. De waterschappen bestaan al heel lang en zijn uniek voor Nederland: we zijn het enige land met een soortgelijk systeem. Tegelijkertijd is de functie van de waterschappen aan het veranderen van een waarborgdemocratie naar ontwikkelingsdemocratie. Een waarborgdemocratie zorgt ervoor dat beleid effectief is en is verantwoordelijk voor uitvoering en beheer, maar gaat niet over de richting van de activiteiten.”
De toekomst van de waterschappen
Waterschappen werken met geborgde zetels, is dat wel democratisch? Binnen een waarborgdemocratie wel: het is logisch dat degenen die betalen ook vertegenwoordigd zijn in het bestuur om erop toe te zien dat de middelen goed worden besteed. Maar in de loop der tijd is het aantal geborgde zetels steeds verder afgenomen en zijn de waterschappen steeds meer gaan lijken op een normale overheid. De verwachting is dat deze ontwikkeling voortzet, misschien zijn er bij de volgende verkiezingen wel überhaupt geen geborgde zetels meer. Deze trend is ook het gevolg van het feit dat sommige politieke partijen de waterschappen willen afschaffen terwijl andere ze willen behouden zoals ze zijn. Het resultaat is het steeds politieker worden van de waterschappen. Hans de Kroon vertelt dat de waterschappen een steeds bredere taakinvulling krijgen: bijna allemaal hebben ze inmiddels biodiversiteit in hun missie. Bijvoorbeeld door het zorgen voor bloemrijke dijken. Het tijdsgewricht is aan het veranderen: we hebben tegelijk teveel én te weinig water. Wat er nu nodig is, is waterschap die vanuit professionaliteit ook deze bredere taak op zich neemt.
Een uniek orgaan
Dat wij in Nederland deze waterschappen los hebben van andere politieke organen is best uniek. Waarom is dit nou het geval? Sander Meijerink legt uit dat waterbeheer van een constitutioneel belang is door de bijzondere positie van ons land. Deze positie legitimeert het waterschap als een apart orgaan. Dit voorkomt dat waterbeheer het slachtoffer wordt van bezuiniging, want er wordt nu apart belasting op geheven. Een groot gevaar zou zijn dat als de waterschappen onderdeel waren van de provincie, die belangen van de waterschappen zouden ondersneeuwen onder andere politieke thema’s.
Hans de Kroon noemt dat waterschappen niet over ruimtelijke ordening gaan, maar er wel kennis over hebben – en dat feit wordt alleen maar belangrijker. De taak van waterschappen ontwikkelt zich, hij zou graag een waterschap zien dat zich bijvoorbeeld ook actief inzetten voor biodiversiteit. Andere zaken die wel bij de waterschapstaken zouden kunnen horen zijn het beheer van droogte en vervuild water.
Wat valt er te kiezen?
Wat opvallend is, is dat de politieke keuzes waar wij voor gesteld worden, in principe niet horen bij de kerntaken van de waterschappen, maar ze hebben wel een bepaalde deskundigheid. De grote vraagstukken die momenteel spelen op het gebied van water; denk aan intensieve landbouw en hoe veilig wij als mensen willen zijn, horen thuis op het niveau van de provincie. Dit maakt dus dat een goede samenwerking tussen waterschappen en andere overheden heel belangrijk is. Gelukkig gebeurt dit al op allerlei gebieden, want uiteindelijk zijn de waterschappen afhankelijk van wat andere partijen besluiten. Het is cruciaal voor een bestuur van een waterschap dat allerlei verschillende belangen worden gecombineerd. Daarnaast, beargumenteert Sander Meijerink, mag het allemaal nog wel wat concreter. De uitspraak ‘water is leidend’ is op zichzelf nog vrij abstract. Wat betekent dit in de praktijk?
Weinig te kiezen?
De uitspraak ‘er is geen linkse of rechtse dijk’ wekt het sentiment dat er op het gebied van water niet veel uiteenlopende posities zijn. Immers, is iedereen tegen overstromingen en voor schoon drinkwater. Is het echt zo simpel? In het uitvoeren van deze taken is genoeg te kiezen. Een voorbeeld hiervan is peilbeheer. Voor een boer is een lager peil gunstig, voor natuurbeheerders heeft een hoger peil juist de voorkeur. Bij dit soort kwesties hebben de waterschappen de kans om zich nadrukkelijker uit te spreken. Het is lastig om een concreet stemadvies te geven, aangezien de belangrijkste keuzes over water afhangen van andere partijen dan de waterschappen. Hans de Kroon benadrukt dat hij het fijn zou vinden een waterschap te zien dat een warm hart uitdraagt naar biodiversiteit. In ieder geval willen beide sprekers de aanwezigen op het hart drukken te gaan stemmen op de waterschappen op 15 maart.
Verslag door Saar Boter
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Aankondiging
Droogte of juist overstromende rivieren, en een gebrek aan schoon drinkwater. Door de klimaatverandering en het extremer worden van het weer, wordt het waterbeheer steeds belangrijker. De Waterschappen bestaan al sinds de Middeleeuwen, maar hun bestaansrecht wordt vaak in twijfel getrokken. Kom luisteren naar ecoloog Hans de Kroon en planoloog Sander Meijerink die vertellen waarom de Waterschappen nu nog steeds van belang zijn, en misschien wel belangrijker dan ooit en waarom je moet gaan stemmen.
Bestaansrecht
Waarom hebben we in Nederland eigenlijk een democratisch gekozen orgaan dat zich bezig houdt met het beheer van water? Wat kunnen de waterschappen allemaal bepalen? Houden ze inderdaad onze voeten nat of droog? En zijn ze verantwoordelijk voor ons drinkwater? Sander Meijerink vertelt wat de waterschappen doen, hoe ze zijn samengesteld en waarom het waterschap geborgde zetels heeft.
Natuurbeheer
Ecoloog Hans de Kroon vertelt over de rol van de waterschappen bij natuurbeheer. Hoe bepalen de waterschappen wiens belangen worden gediend? Zijn de belangen van de natuur altijd gelijk aan die van de burgers, boeren of bedrijven? Biodiversiteitherstel en klimaatneutraal werken zijn tegenwoordig in de missie van verschillende waterschappen opgenomen. Hans de Kroon vertelt wat dit betekent voor een waterschap als de thema’s werkelijk tot hun recht willen komen.
Na dit Actualiteitencollege is het duidelijk waarom het belangrijk is om op 15 maart ook op de Waterschappen te stemmen.
Over de sprekers
Hans de Kroon is hoogleraar Plantecologie aan de Radboud Universiteit en de directeur van het RIBES. Hij kreeg internationaal bekendheid met zijn onderzoek naar de achteruitgang van het aantal insecten.
Sander Meijerink is hoogleraar Water Governance. Zijn onderzoek richt zich op vraagstukken van water governance en klimaatadaptatie in internationaal vergelijkend perspectief. Onderzoeksthema's zijn overstromingsrisicobeheer, omgaan met waterschaarste en droogte, waterkwaliteitsbeheer en de klimaatadaptieve stad.
Dit is een programma van Radboud Reflects, de Faculteit der Managementwetenschappen en VOX.
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief. Wil je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie? Bekijk Radboud Reflects Professional – Ethische verdieping voor organisaties.
Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Doneer dan via iDeal.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.