13|06|23 Trois Nuits Par Semaine. De liefdevolle blik | Film en gesprek met filosoof Annemarie van Stee
Trois Nuits Par Semaine. De liefdevolle blik | Film en gesprek met filosoof Annemarie van Stee | Dinsdag 13 juni 2023 | 19.30 - 22.15 uur | LUX, Mariënburg 38-39, Nijmegen | Radboud Reflects en LUX
"Het was een mooie avond! Goede en kundige bijdrage van Annemarie van Stee. Ze bracht het goed en ontspannen. Ook de film was erg boeiend." (uit een deelnemersevaluatie)
Aankondiging - Wat bepaalt tot wie we ons aangetrokken voelen? In de film Trois Nuits Par Semaine verandert de alledaagse man Quentin drie nachten per week in de extravagante drag queen Cookie Kunty en stort zich in het Parijse nachtleven. Fotograaf Baptiste raakt gefascineerd door Cookie en stort zich in een fotoproject met haar en andere drag queens. “Jij fotografeert de meiden met zoveel liefde”, zegt een van hen tegen Baptiste. Wat zijn de geheimen van een liefdevolle blik? En hoe raakt die getroebleerd? Luister voorafgaand aan de film naar filosoof Annemarie van Stee en ontdek hoe liefde blind maakt – of juist niet? Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - De liefdevolle blik: echt zien en gezien worden
“Wat maakt dat u zich tot iemand aangetrokken voelt?” vroeg programmamaker Liesbeth Jansen tijdens de opening van de avond. “Ligt dat in iemands uiterlijk? Karakter? Is er gewoon een ‘klik’?” Annemarie van Stee, filosoof gespecialiseerd in existentiële vragen, hield op deze avond een korte lezing over de liefdevolle blik. Hierna ging ze met Liesbeth in gesprek om het publiek voor te bereiden op de film van de avond: Trois Nuits Par Semaine. Centraal stond het idee van ‘de liefdevolle blik’. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? En wat maakt een blik liefdevol?
Swipen voor de liefde
Annemarie van Stee begon haar lezing met een aantal vragen aan de zaal. Zo vroeg ze wie wel eens de ervaring had gehad dat liefde blind maakt, en wanneer men zich écht gezien voelde. Was dat in een moment van intimiteit of was er juist meer afstand?
In de film van de avond zou de liefdevolle blik ook centraal komen te staan, vertelde Annemarie van Stee. Terugpakkend op de trailer van de film beschreef ze hoe een van de hoofdpersonages, Baptiste, een speciaal soort blik heeft voor de wereld vanuit zijn rol van fotograaf. Dit komt ook expliciet terug in een opmerking van een van de drag queens uit de film. “Jij fotografeert de meiden met zo veel liefde”, zegt zij, met bewondering. Een liefdevolle blik.
Van Stee schetste de wereld van de liefde in onze huidige wereld. Tegenwoordig gaat het leven in een stroomversnelling en zwemmen we in een zee van dating apps. Wat doet dat met onze perceptie van liefde? Onderzoek wijst uit, vertelde Van Stee, dat in de wereld van dating apps stereotypen nog altijd de overhand hebben. Zo staat bijvoorbeeld vrijwel iedereen open voor een relatie met een wit persoon, terwijl veel minder mensen openstaan voor een relatie met een zwart persoon, zegt onderzoek uit de VS. Mensen met een beperking, mensen die dik zijn, transgender mensen, ze hebben allemaal moeite in de huidige datingwereld vanwege deze vastgeroeste stereotypen.
Beroemde blikken
Was vroeger dan alles beter, vroeg Van Stee grappend. De liefdevolle blik is zeker een geliefd onderwerp in de geschiedenis. Ze liet een afbeelding zien van Dante en Beatrice en beschreef hoe de blik tussen die twee, beschreven door Dante in zijn poëtische werken, veel kunstenaars tot op de dag van vandaag blijft inspireren. Maar hoe liefdevol was die blik?
Van Stee beargumenteerde dat het eigenlijk een heel eenzijdige relatie was. Dante had Beatrice slechts een paar keer gezien en zag in haar een muze voor zijn dichtkunsten. Of hij echter Beatrice zag voor wie zij echt was, is de vraag... Dit is nog altijd een relevant onderwerp, vertelde Van Stee. Wij kennen deze problemen tegenwoordig evengoed. Dikwijls hebben we geen aandacht voor anderen omdat we druk bezig zijn met onszelf. We houden ons vast aan verwachtingen en stereotypen, en gebruiken mensen op instrumentele wijze, voor onze eigen behoeftes en verlangens en soms vermijden we ons bloot te stellen aan de liefde uit emotionele zelfbescherming.
Het ego
Dit is de strijd tussen het ego en je morele zelf, vertelde Van Stee, die Iris Murdoch introduceerde aan het publiek. De liefdevolle blik is het zien van de persoon voor wie die is zonder je eigen verhaal er meteen in te mengen of je vooroordelen gaten in te laten vullen. Het ego staat in de weg van deze liefdevolle blik.
Soms kun je actief iets doen om je ego los te laten, volgens Murdoch. Van Stee beschreef een scenario over een moeder en haar schoondochter. De moeder vond de schoondochter eigenlijk maar ordinair. Ze vond haar vulgair en luid. Op een dag dacht ze, laat ik haar toch eens de kans geven. Ze liet haar ego hier los en zag haar schoondochter ineens in een ander licht. Ineens werd vulgair en luid, vrolijk en spontaan. Soms, beschreef Van Stee, gebeurt het ook plotseling. Ze schetste een herkenbare situatie van waarin je weer eens zit te peinzen over een ruzie of discussie die plaats heeft gevonden. Wat had je eigenlijk moeten zeggen? Hoe had je moeten reageren? Ineens word je uit je gepieker getrokken door een zeldzame roofvogel die vlak langs je raam vliegt. In je verbazing en fascinatie ben je plots al je gepieker vergeten.
Aan de hand van een citaat van Adrienne Riche, beschreef Van Stee hoe een waardige menselijke relatie kwetsbaar, gewelddadig en beangstigend is. De liefdevolle blik brengt je dichter naar de werkelijkheid. Je kan je tegen die werkelijkheid verzetten en leven in een wereld van illusies, maar dat is geen zinvol leven, zullen veel filosofen beamen.
Hoewel liefde vaak intiem is, past de liefdevolle blik soms juist iets meer bij afstand dan bij intimiteit. Van Stee vergelijkt het met verliefdheid aan het begin van een relatie. “Je weet dat je elkaar nog niet zo goed kent. Je houdt er rekening mee dat je de ander nog niet helemaal kent en de ander kent jou ook nog niet helemaal. Op een gegeven moment verandert dit.” Er komt, bijvoorbeeld als je gaat samenwonen, ook een instrumentele laag bij kijken. Uiteindelijk wil je natuurlijk ook dat je partner meehelpt in het huishouden, kookt, of het vuilnis buiten zet. Je kan dan soms vergeten dat daar ook een laag onder zit en het kan moeilijk zijn, als de huishoudelijke irritaties zich opbouwen bijvoorbeeld, om open te blijven en die liefdevolle blik te kunnen werpen en ontvangen.
Verslag door Saar Boter | Foto's door Ted van Aanholt
Podcast
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Aankondiging
Wat bepaalt tot wie we ons aangetrokken voelen? In de film Trois Nuits Par Semaine verandert de alledaagse man Quentin drie nachten per week in de extravagante drag queen Cookie Kunty en stort zich in het Parijse nachtleven. Fotograaf Baptiste raakt gefascineerd door Cookie en stort zich in een fotoproject met haar en andere drag queens. “Jij fotografeert de meiden met zoveel liefde”, zegt een van hen tegen Baptiste. Wat zijn de geheimen van een liefdevolle blik? En hoe raakt die getroebleerd? Luister voorafgaand aan de film naar filosoof Annemarie van Stee en ontdek hoe liefde blind maakt – of juist niet?
Bekijk de trailer:
Duidelijke patronen
Naar wie we met liefde of begeerte kunnen kijken, lijkt ontzettend persoonlijk. We spreken over de speciale chemie die we met bepaalde mensen hebben, en met anderen niet. Tegelijkertijd zitten er duidelijke patronen in welke mensen (en Tinderprofielen) aantrekkelijk worden gevonden. Wat bepaalt tot wie we ons aangetrokken voelen? In Trois Nuits Par Semaine krijgt die vraag nog een extra dimensie: valt Baptiste op Cookie, of op de man achter de drag queen?
Liefde maakt blind?
De kracht van de foto’s van Baptiste is de liefdevolle blik waarmee hij naar Cookie en de andere drag queens kijkt. Maar als de relatie tussen hem en Cookie zich ontwikkelt, ontstaan er ook moeilijkheden. Liefde maakt blind, zegt men, kan Baptiste nog met een open, liefdevolle blik naar Cookie kijken wanneer er persoonlijke belangen op het spel staan? Is liefde iets dat ons overkomt, of kunnen we ons er ook in oefenen?
Annemarie van Stee geeft een korte lezing en gaat daarna in gesprek met programmamaker Liesbeth Jansen. Stel ook je eigen vragen! Na een korte pauze wordt de film vertoond.
Over de spreker
Annemarie van Stee is filosoof aan de Radboud Universiteit. Ze denkt, schrijft en spreekt over allerlei existentiële thema’s zoals liefde, zinvol en zinloos leven, welzijn en lijden. En over zelfinzicht, o.a. onder invloed van neurowetenschap.
Dit is een programma van Radboud Reflects en LUX
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief. Wil je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie? Bekijk Radboud Reflects Professional – Ethische verdieping voor organisaties.
Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Doneer dan via iDeal.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.