Complotten en ketters | Lezingen door filosoof Harmen Ghijsen en theoloog Daniela Müller
Verslag
Aankondiging
20.25 - 21.00 u. Marikenzaal
Eén op de vijf Nederlanders gelooft in complottheorieën. Vaccinaties veroorzaken autisme, klimaatverandering is een leugen, de aarde is plat en 5G maakt ons kwetsbaar voor het coronavirus. Complotdenken lijkt echt iets van deze tijd, maar is dat wel zo? Waren de mensen die in conflict kwamen met de kerkelijke autoriteiten vanwege afwijkende ideeën over geloof, en de heksen die op de brandstapel belandden een soort complotddenkers avant la lettre? Kom luisteren naar filosoof Harmen Ghijsen en theoloog Daniela Müller die je wegwijs maken in het doolhof van complotten en ketters.
Sceptisch
Aanhangers van complottheorieën zijn vaak bijzonder sceptisch over algemeen geaccepteerde waarheden. Is dat slecht? Het is toch juist goed om niet zomaar dingen voor waar aan te nemen? Als daar niet het probleem zit, waar gaat het kentheoretisch gezien dan wel mis? Harmen Ghijsen vertelt wat gerechtvaardigde kennis is, en vraagt zich af of complotdenkers daar anders over denken.
Andersdenkenden
Zoals we nu vinden dat ideeën van complotdenkers een ontwrichtende uitwerking hebben op de maatschappij, zo voelden zich de autoriteiten in de 11e en 12e eeuw bedreigd door nieuwe religieuze en sociale bewegingen die zich niet wilden schikken naar de algemene opvattingen en regels van de christelijke samenleving. Overal zag men vijanden van het christelijke geloof – binnen de christelijke wereld de ketters, daarbuiten de moslims en heidenen. Er werden strenge eisen gesteld aan zowel priesters, edelen en gewone mensen, en andersdenkenden voelden de harde hand – wie zich niet wilde bekeren moest maar voelen, desnoods op de brandstapel.
Overeenkomsten en verschillen
Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de historische ketters en de hedendaagse complotdenkers? Wat heeft anders-denken te maken met identiteit en groepsvorming? Na twee korte lezingen gaan Daniela Müller en Harmen Ghijsen met elkaar in gesprek over deze en aanverwante vragen.
Programmamaker Adriaan Duiveman is de gespreksleider.
Over de spreker
Harmen Ghijsen is universitair docent Filosofie van cognitie en taal. Hij doet onderzoek naar onderwerpen op het gebied van epistemologie, cognitiefilosofie en wetenschapsfilosofie. Zijn onderzoek is gericht op de interacties tussen overtuigingen, impliciete vooroordelen en de waarneming.
Daniela Müller is theoloog aan de Radboud Universiteit. Als kerkhistorica en historica van het kerkelijk recht gaat haar interesse vooral uit naar personen en groepen die in leer en levenswijze afweken en daardoor in conflict kwamen met de kerkelijke autoriteiten. Een zwaartepunt hierbij zijn de Katharen en de inquisitie.
Dit programma is onderdeel van Denkwerk Festival | Lezingen, theater, muziek en meer - 100 jaar Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen op vrijdag 24 maart 2023 | 19.30 – 00.00 uur | De Lindenberg, Ridderstraat 23, Nijmegen. De wereld is complex. Er is veel denkwerk te verzetten. Over ufo’s, vriendschap, duurzaamheid, de dood, dieren, religie en nog veel meer. Kom naar Denkwerk en dompel je onder in een avond vol lezingen, gesprekken, theater, gedachtenexperimenten, film, muziek en een pubquiz. Laat je inspireren door de filosofen, theologen en religiewetenschappers van de Radboud Universiteit over alledaagse én grote thema’s.