De ufo: feit of fabel? | Gesprek met theoloog Taede Smedes en religiewetenschapper Arjan Sterken

Verslag - Die ziet ze vliegen! Hoe de UFO ons inzichten geeft over onszelf en de maatschappij

Podcast

In de derde lezing van de avond kreeg de Steigerzaal een buitenaards karakter. Godsdienstfilosoof Taede Smedes gaf een algemene inleiding over het concept UFO en wat hiermee bedoeld wordt. Religiewetenschapper Arjan Sterken maakte in zijn lezing de verbinding tussen UFO’S en spiritualiteit.

Vliegende schotels

Smedes vertelde dat er al in de jaren veertig verslag werd gedaan van onbekende vliegende voorwerpen. Zo is het begrip vliegende schotels ontsprongen uit een krantenartikel waarin de ervaring van een militair werd beschreven die negen objecten door de lucht had zien vliegen ‘als schotels die over het water ketsen’. Smedes stelde dat dit voorbeeld laat zien dat verhalen over UFO’s snel een eigen leven gaan leiden. Maar hoe moeten we naar deze verhalen kijken? Zijn dit soort ervaringen ‘broodje aap verhalen’ of moeten we serieus overwegen dat het aliens zijn?

Van persoonlijk verhaal naar serieus onderzoek

Smedes vervolgde zijn lezing door een eigen ervaring te delen. Op zijn vijftiende zag hij zelf een UFO en op het moment dat tiener-Taede met een zaklamp naar het object scheen, bleef het plots staan. Het voelde ‘alsof er ogen op hem gericht waren, waarvan hij de intentie niet kende.’ Het idee dat er objecten bestaan die ons lijken te observeren bestaat al 75 jaar. Smedes’ ervaring met een UFO is slechts één van de vele voorbeelden.

Het fenomeen van de UFO moet volgens Smedes niet gelijk weggezet worden als broodje aap verhaal. In 2017 bleek dat de Verenigde Staten systematisch onderzoek heeft gedaan naar het fenomeen. Naast de Verenigde Staten, zijn er echter ook andere landen en onderzoeksinstellingen die onderzoek doen naar UFO’s. Er wordt hiermee onderkend dat ‘onbekende ogen’ een feit zijn. Wie er kijkt is volgens Smedes niet duidelijk, maar het is onvermijdelijk dat er meer te vinden is.

Het verhaal van vreemde intelligentie

Ook Arjan Sterken opende zijn lezing met een verhaal. Hij vertelde over Ans Hoornweg. Zij meende vanaf haar derde levensjaar ontvoerd te zijn door aliens. Dit verhaal klinkt wellicht fantastisch, maar uit de lezing van Smedes is al gebleken dat er vele persoonlijke verhalen over UFO’s bestaan. Sterken ging in zijn lezing in op de opvatting van vreemde intelligentie dat impliciet achter het concept UFO’s ligt.

Sterken stelde dat het idee van vreemde of buitenaardse intelligentie al heel lang bestaat. Er is echter wel iets veranderd in onze opvattingen over de mogelijkheid van vreemd leven. Tegenwoordig kennen we vrijwel alle plekken op aarde, waardoor intelligent leven buiten de aarde wordt gezocht. Daarnaast, stelde hij, kunnen ‘al die vreemde dingen in de lucht’ opeens gevaarlijk zijn sinds de Tweede Wereldoorlog. De filmindustrie heeft deze negatieve interpretatie van het onbekende opgepakt en veelvuldig toegepast: mensen worden door aliens van bed gelicht en vervolgens onderworpen aan een intensieve medische keuring.

Spirituele ervaring

Sterken benadrukte echter dat dit vaak slechts het begin van de ervaring van een ontvoering is. Er wordt door mensen met deze vreemde wezens geconverseerd en het kan gezien worden als spirituele ervaring. Dit is volgens Sterken te vergelijken met een mystieke ervaring zoals deze in de Middeleeuwen beschreven werden. De ontmoeting met God of een engel was naast verlichtend immers ook vreemd en verwarrend. Een ervaring met een UFO is net als een mystieke ervaring inherent ambigu. Dit maakt het volgens Sterken een interessant fenomeen.

UFO’s leiden tot inzichten

In het gesprek werd er ingegaan op de manier waarop het fenomeen de UFO bezien wordt. Sterken vindt het belangrijk te kijken naar welke betekenis een dergelijke ervaring heeft voor mensen. Het zien van een UFO heeft tegenwoordig geen religieuze relevantie meer, maar kan het idee van dreiging met zich meebrengen. Smedes beaamde dat. Hij ging in op de manier waarop het fenomeen wordt benaderd vanuit de maatschappij. Uit dit gesprek bleek dat zowel op maatschappelijk als individueel niveau, het fenomeen van de UFO meer kan vertellen dan je zou verwachten.

Door Beau Vroone | Tekeningen Maikel Verkoelen, Studio MIK | Foto Ramon Tjan

Aankondiging

21.30 - 22.05 u. Steigerzaal

Ufo’s: bestaan ze nu echt, of  blijft het een mythe? Wat betekent deze vraag voor ons denken over het leven op aarde? Luister naar theoloog Taede Smedes en religiewetenschapper Arjan Sterken en ontdek meer over ufo’s.

Vliegende objecten

Lange tijd is de ufo slechts het boegbeeld is geweest voor sciencefiction films, waarin groene mannetjes uit vliegende schotels op aarde landden om ons vervolgens overhoop te knallen. Maar zijn ufo’s werkelijk alleen scifi? Steeds meer  mensen stellen dat dit minder fictief is dan gedacht. Zelfs de NASA erkent inmiddels dat er wel degelijk bewijzen zijn van vliegende objecten die we niet kunnen identificeren. Wat moeten we hiervan denken?

Het laatste taboe?

Sinds bekend werd dat het Amerikaanse leger al jaren ufo’s waarneemt, wordt het taboe rond ufo’s langzaam geslecht. Theoloog Taede Smedes schreef een boek over zijn eigen ufo-waarneming waarin hij alle feiten en fictie over ufo’s op een rijtje zet. Religiewetenschapper Arjan Sterken verbindt de discussie over ufo’s met de relatie tussen wetenschap en mystiek. “Vroeger geloofden mensen in bovennatuurlijke monsters, die in onontdekte gebieden leefden. Nu we bijna iedere plek op aarde al kennen, wordt andersoortig leven naar de ruimte verplaatst.”

Is het bestaan van ufo’s bewezen of blijft het een mythe? Wat betekent deze vraag voor ons wereldbeeld en zingeving? Taede Smedes en Arjan Sterken gaan in gesprek over het ufo fenomeen. Kom en ontdek (meer over) de ufo!

Filosoof Cees Leijenhorst is de gespreksleider.

Over de sprekers

Taede Smedes is godsdienstfilosoof en docent systematische theologie aan de Radboud Universiteit. Daarnaast werkt hij als freelance journalist. Dit jaar verscheen zijn boek We zijn misschien niet alleen, Ufo’s toen en nu waarin hij een geschiedenis van het fenomeen Ufo beschrijft.

Arjan Sterken is religiewetenschapper en promovendus aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar mythen, volksverhalen en religie.

Dit programma is onderdeel van Denkwerk Festival | Lezingen, theater, muziek en meer - 100 jaar Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen op vrijdag 24 maart 2023 | 19.30 – 00.00 uur | De Lindenberg, Ridderstraat 23, Nijmegen. De wereld is complex. Er is veel denkwerk te verzetten. Over ufo’s,  vriendschap, duurzaamheid, de dood, dieren, religie en nog veel meer. Kom naar Denkwerk en dompel je onder in een avond vol lezingen, gesprekken, theater, gedachtenexperimenten, film, muziek en een pubquiz. Laat je inspireren door de filosofen, theologen en religiewetenschappers van de Radboud Universiteit over alledaagse én grote thema’s.