25|04|23 Hoe mijn halfzusje uit Nijmegen verdween | Holocaust Memorial Day Getuigenis door Janny Schinkel-Jacob
Hoe mijn halfzusje uit Nijmegen verdween | Holocaust Memorial Day Getuigenis door Janny Schinkel-Jacob |
Dinsdag 25 april 2023 | 20.00-21.30 uur | LUX, Nijmegen |Radboud Reflects en Comité 4 & 5 mei
Video | Podcast
"Een heel bijzondere avond rond het verhaal van deze krachtige vrouw. Heel integer vormgegeven en gepresenteerd. Met recht een historisch document."
"Nog nooit heeft een verhaal, uit de tweede wereldoorlog, mij zo geraakt als dit verhaal. Ik heb deze avond als een juiste investering in mijn persoonlijk ontwikkeling gezien." (uit de deelnemersevaluaties)
Aankondiging - Janny Schinkel-Jacob woonde tijdens de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog aan de Daalsedwarsweg in Nijmegen-Oost. Als half-Joods meisje had zij niet zoveel te vrezen. Maar dat gold niet voor haar vader Joseph Jacob en halfzus Alida. Janny Schinkel-Jacob heeft scherpe herinneringen aan de dag waarop de Duitsers aanbelden en vroegen of Rosetta Jacob in hun huis woonde. Omdat Rosetta de tweede naam was van Alida, kon Janny ontkennend antwoorden en voorkomen dat haar zusje werd opgepakt. Kom luisteren naar het indrukwekkende verhaal van Holocaust overlevende Janny Schinkel-Jacob. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - Laten we Alida niet vergeten
In het teken van Holocaust Memorial Day luisterde het publiek naar de getuigenis van Janny Schinkel-Jacob. Zij overleefde als half-Joods meisje de oorlog. Ze vertelde het verhaal van haar halfzusje Alida. Han van Krieken, rector magnificus van de Radboud Universiteit, opende de avond: “We moeten onthouden dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is”.
Voor de getuigenis werden door mevrouw Schinkel-Jacob uitgekozen liederen gespeeld door muzikanten Thomas Ruffmann en Carina Majkowski. Tussen de twee liederen in hield Jan Julia Zurné een korte lezing. “Hoe kunnen we recht doen aan wat er in het verleden is gebeurd, ondanks het onrecht?”, vraagt Zurné. “Het belangrijkste is met elkaar blijven praten over wat er is gebeurd.” Dat is dan ook wat we deze avond doen.
De jeugd van Janny Schinkel-Jacob
Janny Schinkel-Jacob woonde op de Daalsedwarsweg in Nijmegen. Voor de oorlog uitbrak, wist zij niks van de Joodse achtergrond van haar vader, noch van haar oudere halfzus die uit een eerder huwelijk van haar vader en een Joodse vrouw bij een pleeggezin opgroeide.
Als kind had mevrouw Schinkel-Jacob weinig vrije tijd, ze moest veel helpen in het huishouden. Op maandagmiddag mocht ze zwemmen met een vriendinnetje. Toen haar vriendinnetje vroeg “Jouw vader is toch een Jood?”, schrok de jonge Janny. Hier wist ze niks van. Toen kwam ze er ook nog achter dat ze een oudere halfzus had, toen het meisje op 15-jarige leeftijd bij het gezin kwam wonen. Janny en haar halfzus konden het erg goed met elkaar vinden en Alida, zo heette zij, werd opgenomen in de rest van het gezin.
Alida in een katholiek gezin
“Het was lastig om op te groeien in een gemengd gezin, ook voor de oorlog.” vertelde mevrouw Schinkel-Jacob. Op je identiteitsbewijs stond bijvoorbeeld hoeveel Joodse voorouders je had. Als je zelf Joods was, kwam hier nog een grote stempel in de vorm van een J bij. De vader van het gezin was half-Joods en werd, omdat hij onderdeel uitmaakte van een katholiek gezin, niet actief vervolgd, maar wel lastiggevallen. Dit was voornamelijk door NSB’ers, die lieten haar vader dan nare zware taken doen, vertelde mevrouw Schinkel-Jacob. Van Duitse militairen hadden ze minder last.
Alida vond het leuk om op te groeien in een katholiek gezin. Ze ging graag mee naar de kerk, en op een dag vroeg ze aan haar vader of ze niet ook katholiek kon worden. Vader twijfelde, maar uiteindelijk deed Alida op 4 april 1943 haar communie.
Naar Vught en verder
In maart 1943 kreeg de familie post. Alle Joden zonder vrijstelling moesten zich voor 10 april melden bij kamp Vught. Het gezin zat met een grote vraag: Wat nu? “Ik ben alleen. U bent vader van zes kinderen, u moet bij moeder blijven,” zei de 15-jarige Alida. Zij offerde zich op voor het gezin en vertrok naar Vught, waar niemand wist wat haar te wachten stond. Vanuit Vught heeft ze nog wat kaarten kunnen sturen. Uiteindelijk ging Alida op transport naar Westerbork en daarna naar Sobibor, waar ze direct werd vermoord. De laatste periode van Alida’s leven ontdekte mevrouw Schinkel-Jacob pas jaren later, toen ze de papieren onder ogen kreeg.
“Wat een heftig verhaal,” reageerde programmamaker Liesbeth Janssen. “Ik vind het zo bijzonder dat u het toch met ons wil delen.” Mevrouw Schinkel-Jacob dacht even na en zei dat ze dit verhaal wilde delen als eerbetoon aan haar zusje Alida. “Ik wil dat Alida niet vergeten wordt.”
Door Saar Boter
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Video
Podcast
Aankondiging
Janny Schinkel-Jacob woonde tijdens de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog aan de Daalsedwarsweg in Nijmegen-Oost. Als half-Joods meisje had zij niet zoveel te vrezen. Maar dat gold niet voor haar vader Joseph Jacob en halfzus Alida. Janny Schinkel-Jacob heeft scherpe herinneringen aan de dag waarop de Duitsers aanbelden en vroegen of Rosetta Jacob in hun huis woonde. Omdat Rosetta de tweede naam was van Alida, kon Janny ontkennend antwoorden en voorkomen dat haar zusje werd opgepakt. Kom luisteren naar het indrukwekkende verhaal van Holocaust overlevende Janny Schinkel-Jacob.
Nooit meer terug
Janny Schinkel-Jacob werd geboren in een gezin met zes kinderen: haar vader was Joods, haar moeder niet. Uit een eerder huwelijk had haar vader ook een dochter, Alida. Zij kwam tijdens de oorlog weer bij haar vader en zijn gezin wonen. Alida zal in 1943 toch uit Nijmegen verdwijnen en nooit meer terugkeren. Vader Joseph Jacob werd actief achtervolgd, kwam ook nog in een werkkamp terecht, maar zou uiteindelijk de oorlog overleven. Recent zijn bij het huis waarin het gezin Jacob woonde, twee Stolpersteine geplaatst.
Familie Jacob
Programmamaker Liesbeth Jansen gaat in gesprek met Janny Schinkel-Jacob. Voorafgaand aan het interview geeft historica Jan Julia Zurné een korte lezing. De avond wordt geopend door Han van Krieken, rector magnificus van de Radboud Universiteit, en muzikaal omlijst door violist Thomas Ruffmann.
Over de sprekers
Janny Schinkel-Jacob overleefde als half-Joods meisje de Tweede Wereldoorlog.
Jan Julia Zurné is politiek historicus aan de Radboud Universiteit. Ze doet onderzoek naar de bezettingsgeschiedenis van West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog en de nasleep hiervan, met speciale aandacht voor criminaliteit, justitie- en politiegeschiedenis en transitional justice.
Thomas Ruffmann en Carina Majkowski zijn de violist en zangeres van de klezmerband Klezmore. Zij spelen liederen die mw. Schinkel-Jacob heeft uitgekozen.
Han van Krieken is rector magnificus van de Radboud Universiteit.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Doneer dan via iDeal.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.