Programma
Het onderzoek van het CMR valt als volgt te karakteriseren:
- Het onderzoek binnen het Centrum voor Migratierecht wordt gekenmerkt door drie aspecten: interdisciplinaire samenwerking, internationale oriëntatie en nadruk op de relatie tussen internationale ontwikkelingen en nationale rechtspraktijk.
- De stafleden van het centrum zijn afkomstig uit verschillende disciplines: naast juristen nemen ook onderzoekers deel die zijn geschoold in de sociologie, antropologie, politicologie, filosofie en Arabische talen.
Gestreefd wordt naar integratie van de resultaten van juridisch en empirisch onderzoek.
Veel onderzoeksprojecten zijn internationaal, Europeesrechtelijk of vergelijkend van aard. In publicaties en annotaties wordt veel aandacht besteed aan de relevantie van internationale normen voor de Nederlandse rechtspraktijk.
Sinds 2012 is het onderzoek niet verder uitgesplitst.
Tot 2012 was het onderzoek van het CMR is in twee programma's ondergebracht:
- Minderheden
- Migratie
Minderheden
Het programmma Minderheden is gericht op het analyseren van de vaak ambivalente relatie tussen recht en groepen die een achtergestelde of marginale positie innemen in de samenleving.
Enerzijds functioneert het rechtssysteem als legimitatie van achterstelling of als instrument van buitensluiting. Dat geldt onder meer voor rechtsregels ter regulering van migratie, die zijn gebaseerd op het onderscheid tussen staatsburgers en vreemdelingen en tussen vreemdelingen onderling op basis van hun nationaliteit en verblijfsrecht. Anderzijds doen minderheidsgroepen in hun streven naar emancipatie vaak een beroep op rechtsbeginselen of streven ze naar de toekenning van nieuwe rechten.
Het onderzoek is gericht op de situatie van etnische minderheden en migranten in Nederland. Er is aandacht voor de hantering van verschillende instrumenten ter sturing van de internationale migratie en hun effect op de positie van migranten in de samenleving.
In het kader van dit onderzoeksprogramma is in 2002 een nieuw programma gestart:
‘Transnationaliteit en burgerschap 1945 - 2000, nieuwe benaderingen van het migratierecht’.
Dit multidisciplinair onderzoeksproject wordt uitgevoerd in samenwerking tussen het Centrum voor Migratierecht van de Katholieke Universiteit Nijmegen en de afdeling Staatsrecht van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Het is gebaseerd op de vooronderstelling dat migratiestromen een permanent verschijnsel van de globalisering vormen, en dat de huidige interventie in migratiebewegingen door het migratierecht niet effectief is en soms zelfs contra-productief.
Op basis van deze vooronderstelling dient het migratierecht opnieuw te worden geconceptualiseerd. Om dit te bereiken is niet alleen het onderzoek van juridische aspecten, maar ook een benadering vanuit de sociale en de filosofische aspecten zinvol. De primaire wetenschappelijke relevantie van dit programma ligt in de ontwikkeling van een allesomvattende, multidisciplinaire benadering tot het migratierecht. Het programma bestaat uit een aantal deelprojecten:
1) Ontwikkelingen in het concept van de vluchteling
2) De regularisatie van transnationale familiebanden in het Nederlandse migratierecht tussen 1945 en 2000
3) Staat, markt en migranten. De regularisatie van arbeidsmigratie naar Nederland tussen 1945 en 2000
4) Ontwikkelingen in het Nederlandse migratierecht ten aanzien van postkoloniale burgers
5) Ontwikkelingen in het onderscheid tussen illegale migranten, legale migranten en burgers
6) Dubbele nationaliteit, dubbele loyaliteiten, dubbele identiteiten: discussies en praktijk
7) Nederlands Migratierecht sinds 1945: een multidisciplinaire benadering.
Migratie
Het programma Migratie richt zich op de migratie binnen en naar de Europese Unie en de afzonderlijke Lidstaten, de positie van migranten en de activiteiten van andere samenwerkingsverbanden, zoals de Raad van Europa, de OVSE en Schengen, op het terrein van de migratie.
Een belangrijke component van de migratie naar de Europese Unie betreft de asielmigratie. Het (Europese) asielbeleid vormt binnen dit programma dan ook een belangrijk onderdeel van onderzoek. Verder komen in dit programma de volkenrechtelijke ontwikkelingen in Europa aan de orde, met name de volkenrechtelijke aspecten van de crisis in het voormalige Joegoslavië. In dit kader staan het recht op zelfbeschikking en de positie van (nationale) minderheden centraal.
Het doel van het programma is het verwerven van wetenschappelijk inzicht dat voor een deel kan bijdragen aan de maatschappelijke discussie over minderheden- en migratiebeleid in Nederland en Europa.