Smart contracts in plaats van abstracte bankgaranties

Samme Rollfs of Roelofs heeft in december 2022 de duale master Onderneming en Recht afgerond aan de Radboud Universiteit en begint per april als advocaat-stagiaire bij Allen & Overy.

1.     Inleiding

Wanneer twee partijen met elkaar willen handelen maar elkaar niet goed kennen, dan is het voorstelbaar dat er geen volledig vertrouwen is in de nakoming van de ander. Er kan dan gebruik worden gemaakt van een onafhankelijke derde waarin beide partijen vertrouwen, zoals banken. Zo hebben banken in internationale transacties hebben vaak de rol als tussenschakel tussen partijen die met elkaar willen handelen door bijvoorbeeld documentair krediet te verlenen of zekerheid te verschaffen via bankgaranties.[1] De bankgarantie verzekert een schuldeiser van nakoming, omdat de schuldeiser bij niet-nakoming van de schuldenaar de bank kan vragen om uit hoofde van de bankgarantie de verschuldigde prestatie uit de onderliggende rechtsverhouding tussen schuldeiser en schuldenaar aan schuldeiser te voldoen.

Vanwege technologische ontwikkelingen zoals smart contracts wordt er geclaimd dat partijen over de hele wereld ook zonder bankgaranties of bemoeienis van Trusted Third Parties (TTP’s) met elkaar zaken kunnen doen.[2] Door het smart contract wordt automatische executie van contractuele afspraken onder vooraf bepaalde voorwaarden verzekerd en een bank die bankgaranties verleent tot zekerheid van nakoming zou dan niet meer nodig zijn.[3]  Aan de hand van een juridische en functionele uiteenzetting van het smart contract en de bankgarantie (§2 en 3), twee smart contract-varianten (§4) en twee transactiescenario’s (§5) beantwoordt dit artikel de vraag of een smart contract de abstracte bankgarantie en/of de bank daadwerkelijk zou kunnen vervangen.

2.     Smart contracts: begrip, functie en toepassingen

Een smart contract is een computercode die bestaat uit regels geformuleerd in de vorm van een ‘als-dan’-formule.[4] Dit kan bijvoorbeeld inhouden: “als voorwaarde Y is vervuld, dan betaalt A het bedrag X aan B.”[5] Smart contracts kunnen worden gebruikt naast normale overeenkomsten om de overeengekomen voorwaarden en prestaties te implementeren.[6] In de meeste gevallen wordt het smart contract opgenomen in en geverifieerd via de blockchain, waarna het gedistribueerd is en niet (eenvoudig) gewijzigd kan worden.[7] Als een transactie eenmaal is geplaatst in de blockchain, dan kan het netwerk na het intreden van de voorwaarde de overeenkomst nakomen zonder dat daarbij geïntervenieerd hoeft te worden door partijen of derden.[8] Te denken valt aan het automatisch uitkeren van (crypto-)valuta. Als belangrijk voordeel wordt gezien dat partijen elkaar of derden niet hoeven te vertrouwen, waardoor een toepassing vooral denkbaar in rechtsverhoudingen van partijen die elkaar niet (goed) kennen, zoals in internationale handelsrelaties.[9] Wanneer het smart contract het triggering event (de voorwaarde) herkent, kan het zichzelf uitvoeren door bijvoorbeeld activa te verdelen volgens de voorwaarden die in het contract zijn opgenomen.[10] Een grote aantrekkingskracht van smart contracts is dan ook de zekerheid van nakoming bij de ontvangende partij bij voltrekking van die voorwaarden.[11] Het voorgaande kenschetst de twee essentiële kenmerken van een smart contract, namelijk dat het zelfuitvoerend is en dat er geen tussenpersoon nodig is.[12] Met dat in gedachte worden er in de juridische praktijk meerdere toepassingen gevonden, zoals automatische schadevergoeding voor consumenten bij vertraagde vluchten, en wordt bijvoorbeeld door Van der Linden beargumenteerd dat bankgaranties of TTP’s niet meer nodig zijn.^[14]

. Het kijkt naar de afspraken en voorwaarden die erin staan en het opnemen van open normen is vooralsnog onmogelijk.[15] Een nadeel van de rigiditeit van smart contracts is dat het smart contract bepaalde omstandigheden niet kan herkennen en daardoor de overeenkomst zal nakomen in gevallen waarbij nakoming juist niet wenselijk is.[16] Hiernaast bestaan er praktische problemen bij het gebruik van smart contracts. Ten eerste moeten smart contracts nog de mogelijkheid krijgen handelingen in de fysieke wereld af te dwingen.[17] Ten tweede kunnen niet alle smart contracts door het programma worden gecontroleerd en uitgevoerd, en zullen sommige voorwaarden of gebeurtenissen moeten worden vastgesteld door Oracles. Dit zijn mensen die (door partijen) geautoriseerd zijn om feitelijke vaststellingen te doen.[18] Ten derde is vereist dat de schuldenaar zijn toekomstige betaling alvast vastlegt zonder dat de wederpartij of anderen erover kunnen beschikken.[19] Hoe het toepassingspotentieel en de problemen van een smart contract zich verhouden ten opzichte van de stelling dat bankgaranties en banken erdoor kunnen worden vervangen, wordt besproken na een korte uiteenzetting van de abstracte bankgarantie.

3.     De abstracte bankgarantie

Een bankgarantie is een verbintenisrechtelijke zekerheid waarbij de bank zekerheid geeft aan één van de partijen dat de verplichtingen van de andere partij jegens hem zullen worden nagekomen. Het is een rechtsfiguur sui generis, hetgeen wil zeggen dat de inhoud wordt bepaald door de overeenkomst, rechtspraak en gewoonte.[20] Er zijn meerdere vormen van bankgaranties voor verschillende soorten verplichtingen.[21] In dit artikel wordt uitgegaan van de abstracte bankgarantie. In het internationale handelsverkeer wordt vooral gebruikgemaakt van vooruitbetalingsgaranties (advance payment guarantees) en garanties tot zekerheid voor een bepaalde prestatie (performance bonds), zoals de verplichting om de koopprijs te betalen.[22]

Figuur 1: de abstracte bankgarantie

Bij een abstracte bankgarantie zijn in haar standaardvorm drie partijen betrokken: de opdrachtgever, de begunstigde en de bank. De begunstigde ten behoeve van wie de bankgarantie door de bank is gesteld zal bij eerste afroep betaald worden door de bank, mits aan de in de tekst van de garantie opgenomen voorwaarden is voldaan. Tussen opdrachtgever en de bank bestaat een (lastgevings-)overeenkomst. Op grond daarvan heeft de bank de verplichting om in eigen naam en voor rekening van de opdrachtgever een bankgarantie te stellen voor begunstigde, alsook de verplichting om zorgvuldig de garantievoorwaarden te toetsen wanneer de begunstigde de bankgarantie inroept.[23] Wanneer de bank uitbetaalt, krijgt deze een (contra-)regresrecht op de opdrachtgever. Voorts bestaat tussen de bank en de begunstigde een eenzijdige overeenkomst, waarbij de begunstigde zal moeten controleren of de garantie strookt met hetgeen in de onderliggende rechtsverhouding is afgesproken met betrekking tot het verlenen van de bankgarantie.[24]

Kenmerkend aan de abstracte bankgarantie is dat deze onafhankelijk en abstract is. Dat houdt in dat (1) het bestaan van de verplichting van de bank om onder de garantie te betalen onafhankelijk is van de onderliggende rechtsverhouding, en dat (2) de bank verweren uit de relatie van opdrachtgever en begunstigde niet kan tegenwerpen aan de begunstigde.[25] Bij het bepalen van de inhoud van de abstracte bankgarantie komt veel betekenis toe aan de strikt te lezen bewoordingen.[26] De bank moet daarbij volgens het beginsel van strikte conformiteit de voorwaarden die in de garantie zijn gesteld strikt toepassen en onder die voorwaarden wel of niet uitbetalen aan begunstigde.[27] Een uitzondering op deze zelfstandige betaalverplichting in het licht van de strikte conformiteit bestaat wanneer sprake is van bedrog of willekeur aan de zijde van begunstigde dan wel opdrachtgever.[28] De begunstigde hoeft vanwege het karakter van de abstracte bankgarantie bij de afroep van de garantie niet aan te tonen dat zij op grond van de onderliggende rechtsverhouding daadwerkelijk recht heeft op betaling.[29] Het bestaan van vragen daarover komt voor risico van de opdrachtgever, die draagt immers het procesinitiatief. ‘Eerst betalen, dan praten’, zo luidt het devies.[30] Een smart contract kijkt, net als de bank bij een abstracte bankgarantie, louter naar de voorwaarden en betaalt (automatisch) uit als aan de daarin opgenomen voorwaarden is voldaan.

Hierna wordt gekeken naar een ‘smart bankgarantie’, waarin niet de bank maar het smart contract de voorwaarden toetst en uitbetaalt onder de garantie. Ook wordt bekeken of de bank volledig weggedacht kan worden bij het gebruik van smart contracts.

4.     Twee varianten van smart contracts ter vervanging van de bankgarantie en de bank

4.1. Variant 1: de ‘smart bankgarantie’

Allereerst lijkt een weg open te staan voor een ‘smart bankgarantie’. Daarmee wordt het volgende bedoeld: een in de blockchain opgenomen smart contract, uitgegeven althans op de blockchain aangeboden door de bank, voor rekening van de opdrachtgever en ten behoeve van de begunstigde, waaronder zal worden uitbetaald indien aan de in de smart bankgarantie opgenomen voorwaarden is voldaan.

Figuur 2: de ‘smart bankgarantie’ (variant 1)

Nu een smart contract feitelijke handelingen (nog) niet kan afdwingen, zal de bank alvast middelen (zoals ether) moeten storten op het smart contract-programma. Die middelen worden uitgekeersd als aan de garantievoorwaarden is voldaan.[31] De begunstigde zal in dit geval geen afroep hoeven en kunnen doen, want het smart contract betaalt automatisch uit na herkenning van het triggering event, zoals niet-nakoming door de opdrachtgever van de betaaltermijnen. Hoewel er in deze variant nog gebruik gemaakt wordt van de bank, heeft zij louter een vermogensrechtelijke rol zonder mogelijkheid om de garantievoorwaarden te toetsen.

4.2. Variant 2: een smart contract naast de onderliggende rechtsverhouding

De variant die meer recht doet aan de propositie dat geen bemoeienis van TTP’s benodigd is, is een smart contract naast de onderliggende rechtsverhouding.[32] Net als bij variant 1 zal de betaling vrijvallen zodra aan de voorwaarden van het smart contract wordt voldaan. Echter, bij variant 2 wordt de betaling verzekerd door de schuldenaar

Figuur 3: een smart contract naast de onderliggende rechtsverhouding (variant 2)

4.3. Voor- en nadelen van de varianten

Er kleven praktische bezwaren aan beide varianten. Allereerst zal een technologische constructie moeten worden gebouwd waarbij het smart contract kan herkennen dat aan de (smart bankgarantie)voorwaarden is voldaan. In beide varianten zal een vaststelling van gebeurtenissen door derden nodig zijn. Veel toegevoegde waarde heeft een smart contract ten opzichte van de bank als tussenschakel en de traditionele bankgarantie dan niet.[34] Partijen die elkaar niet kennen, zullen op zoek moeten naar een door hen beiden vertrouwde Oracle.

Ervan uitgaande dat technologische ontwikkelingen het zullen toestaan dat geen menselijke vaststelling nodig is, dan zijn er vooral voordelen. Een nadeel dat thans door partijen (met name door begunstigde) kan worden ervaren bij het gebruik van abstracte bankgaranties, is de mogelijkheid dat de bank weigert te betalen terwijl strikt genomen aan de garantievoorwaarden is voldaan.[35] Het feit dat het smart contract zal uitbetalen zonder afhankelijkheid van willekeur van de bank is een voordeel voor de begunstigde, nu er meer betalingszekerheid is.[36] Het feit dat een smart contract bovendien geen rekening kan en zal houden met bedrog of willekeur van een der partijen is een voordeel voor beide partijen. Immers, bij het gebruik van een smart contract krijgt begunstigde eerst uitbetaald als aan de voorwaarden is voldaan en opdrachtgever zal niet hoeven te vrezen voor een te snelle uitbetaling van de bank. Er resteert niettemin nog een groot nadeel, namelijk het feit dat het gebruik van een smart contract nu nog vereist dat er alvast een betaling wordt verricht (in variant 1 door de bank, in variant 2 door de opdrachtgever/schuldenaar), zonder dat over de middelen kan worden beschikt. Twee scenario’s van een internationale transactie en de bespreking van de zekerheids- en financieringsfunctie van de bank in het licht van de twee varianten maken duidelijk hoe problematisch dit kan zijn.

5.     De problematiek van smart contracts en de ‘smart bankgarantie’ bij twee scenario’s

5.1. Scenario 1: advance payment guarantee

In dit scenario heeft opdrachtgever een voortuitbetaling ontvangen van begunstigde om een bouwproject te voorfinancieren waarbij opdrachtgever begunstigde wil verzekeren van terugbetaling.[37] Het verschaffen van zekerheid geschiedt door de bank een bankgarantie te laten verstrekken aan begunstigde. In dit scenario heeft de bank tevens een financieringsfunctie. Immers, opdrachtgever kan aan de slag met het voorschot van begunstigde waarbij de bank via de garantie aan begunstigde kan verzekeren dat zijn voorschot terugbetaald zal worden. Wanneer partijen middels variant 2 wensen geen gebruik te maken van een bank, maar een smart contract, zal opdrachtgever tot het verlenen van zekerheid aan begunstigde dat hij bij niet-nakoming van zijn verplichtingen het vooruitbetaalde zal terugbetalen, de zojuist ontvangen vooruitbetaling direct in het smart contract moeten storten. Dit strookt niet met de economische werkelijkheid en benadrukt de essentiële vermogensrechtelijke rol van de bank in dit scenario. Het gebruik van smart contracts is in dit scenario daarom beter voorstelbaar via variant 1, waar nog steeds gebruik wordt gemaakt van een smart contract, maar die wordt uitgegeven door de bank, die ook de middelen zal storten op het smart contract.

5.2. Scenario 2: performance bond

In het kader van een bouwproject dat begunstigde zal verrichten en leveren, laat opdrachtgever een bankgarantie verstrekken aan begunstigde tot zekerheid van nakoming van zijn betalingsverplichting.[38] In dit geval ligt de financieringsfunctie van de bank minder voor de hand, terwijl de rol van zekerheidsverschaffer overduidelijk is. In plaats van een toekomstige betaling, waarbij de bank garant staat bij niet-nakoming, stort de opdrachtgever in variant 2 nu alvast op het smart contract met de wetenschap dat zijn geld bij begunstigde komt wanneer aan de voorwaarden in het smart contract is voldaan c.q. dat het project is geleverd. Dit scenario leent zich in principe voor het gebruik van zowel variant 1 als variant 2. Vanwege een lagere financieringsrol van de bank kan de bank worden weggeschreven en biedt het smart contract de zekerheid van betaling (variant 2). Via variant 1 kan de bank de begunstigde nog wel extra zekerheid verschaffen dat er wordt betaald en is er ruimte voor een financieringsrol van de bank. Die variant zal bijvoorbeeld worden gebruikt wanneer de opdrachtgever nu nog geen middelen wil of kan storten op het smart contract en dus de bank zal vragen dat te doen.

6.     Conclusie

De vraag die in dit artikel centraal staat is of smart contracts de abstracte bankgarantie en/of de bank zou kunnen vervangen. Zowel de abstracte bankgarantie als een smart contract legt het procesinitiatief bij de opdrachtgever/schuldenaar en beide geven zekerheid tot betaling aan de begunstigde/schuldeiser. Een smart contract zou meer zekerheid kunnen geven dan een bankgarantie, omdat een smart contract exact kijkt naar de in het contract opgenomen voorwaarden en dienovereenkomstig al dan niet uitbetaalt. Wanneer technologische ontwikkelingen het herkennen van feitelijke gebeurtenissen en het afdwingen van feitelijke handelingen door smart contracts (beter) mogelijk maken, ziet het ernaar uit dat partijen smart contracts kunnen gebruiken in plaats van banken en traditionele abstracte bankgaranties. Zoals geïllustreerd in de laatste paragraaf van dit artikel zijn er wel situaties waarbij de financieringsrol van de bank zal worden gewenst. In die gevallen zal de bank dus niet volledig kunnen worden vervangen, maar behoudt het een rol naast het gebruik van een smart contract. Het wordt in ieder geval interessant te volgen hoe smart contracts zich zullen ontwikkelen en welke waarde partijen aan het smart contract en diens zekerheidsfunctie zullen hechten in (internationale) transacties.

[1] G.J.L. Bergervoet, ‘Bankgaranties en documentair krediet’ in: G.J.L. Bergervoet e.a. (red.), Financiering van de productieketen (Onderneming en recht nr. 106), Deventer: Wolters Kluwer 2019, p. 209 en 212.

[2] M. van der Linden, ‘Het recht geketend: Smart contracts: dé oplossing voor gezeur, gedoe en onzekerheid?’, Tijdschrift voor Internetrecht (TvI) 2018/2, p. 61.

[3] Zie anders Bergervoet 2019, p. 229-231.

[4] Van der Linden 2018, p. 61.

[5] T.F.E. Tjong Tjin Tai, ‘Smart contracts en het recht’, NJB 2017/146, p. 177.

[6] M. Kolvart, M. Poola & A. Rull, ‘Smart Contracts’, in: T. Kerikmäe & A. Rull, The Future of Law and eTechnologies, Zwitserland: Springer International Publishing 2016, p. 145.

[7] M. Durovic & A.U. Janssen, ‘The Formation of Blockchain-based Smart Contracts in the Light of Contract Law’, European Review of Private Law 2019/6, p. 758 spreken van ‘immutable’.

[8] Durovic & Janssen 2019, p. 758.

[9] Vgl. Durovic & Janssen 2019, p. 758.

[10] Durovic & Janssen 2019, p. 756.

[11] Durovic & Janssen 2019, p. 758; T.J. de Graaf, ‘Van oud naar nieuw: van internet naar smart contracts en van mensen naar code (II, slot)’, WPNR 2018/7200, p. 525.

[12] Tjong Tjin Tai 2017a, p. 178.

[13] A.U. Janssen, ‘Demystifying Smart Contracts’, in: B. Bierens e.a., Onderneming en digitalisering (Onderneming en recht nr. 116) (Congresbundel), Onder redactie van C.J.H. Jansen, B.A. Schuijling & I.V. Aronstein, Deventer: Wolters Kluwer 2019, p. 20-21. Andere toepassingen die worden genoemd zijn het pay as you drive-principe waarbij de autoverzekeringspremie automatisch hoger wordt naargelang het systeem detecteert dat er niet veilig wordt gereden of ‘smart meters’ die de gas-, water-, en lichtaansluiting kunnen afsluiten na niet-nakoming van betalingsverplichtingen.

[14] Van der Linden 2018, p. 61.

[15] J.K. Stam, ‘Smart contracts?’, Contracteren 2018/2, p. 56. Of, zoals Van der Linden 2018, p. 61 het omschrijft: “Voor foutjes en fouten, wilsgebreken, gewijzigde omstandigheden, voortschrijdend inzicht en al dat soort flauwekul is geen plaats.”

[16] Durovic & Janssen 2019, p. 759 noemen als voorbeeld het feit dat een luchtvaarmaatschappij geen schadevergoeding hoeft te betalen aan vertraagde consumenten indien sprake is van force majeure.

[17] Tjong Tjin Tai 2017a, p. 178.

[18] Van der Linden 2018, p. 61.

[19] Tjong Tjin Tai 2017a, p. 178.

[20] E.L.A. van Emden & E.A.L. van Emden, Bankgarantie (Recht en Praktijk nr. FR4), Deventer: Kluwer 2014, p. 1-2.

[21] Zo kan men denken aan garanties die zekerheid geven voor financiële verplichtingen en garanties die zekerheid geven voor non-financiële verplichtingen. Van Emden & Van Emden 2014, p. 2 benadrukken hierbij dat er geen juridisch onderscheid is.

[22] Bergervoet 2019, p. 214; R.I.V.F. Bertrams, Bank Guarantees in International Trade, Den Haag: Kluwer Law International 2013, par. 3.1.

[23] P.C. Russcher, ‘De abstracte bankgarantie in het burgerlijk recht’, Tijdschrift voor Insolventierecht 2018/18, p. 116. T.F.E. Tjong Tjin Tai, ‘Juridische aspecten van blockchain en smart contracts’. Tijdschrift voor Privaatrecht 2017, p. 567 noemt dit de gatekeeper-functie.

[24] Russcher 2018/18, p. 117. Zo zal begunstigde moeten controleren of de voorwaarden waaronder hij uitbetaald zal krijgen overeenkomen met hetgeen daarover is afgesproken in de onderliggende rechtsverhouding.

[25] Bergervoet 2019, p. 217-218. Zie ook art. 5 Uniform Rules for Demand Guarantees (URDG), waarvan de bepalingen vaak van toepassing worden verklaard bij bankgaranties voor buitenlandse partijen, volgens Van Emden & Van Emden 2014, p. 3. Art. 5 URDG benadrukt dat bij abstracte bankgaranties verweren van de schuldenaar die hij ontleend uit de onderliggende rechtsverhouding, irrelevant zijn, zie V.G. Koolen, annotatie bij Hof Amsterdam 22 oktober 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:3844, JOR 2020/51 (Geosung/OpenIJ), onder 6. In de zaak HR 13 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:600, NJ 2015/351, m.nt. T.F.E. Tjong Tjin Tai; JOR 2015/184, m.nt. G.J.L. Bergervoet (ABN AMRO/Rabobank & Amstelpark Tennis Promotions) was er in de garantievoorwaarden opgenomen dat de begunstigde dan wel de aannemer een verklaring moest overhandigen aan de bank dat opdrachtgever zijn betaalverplichtingen niet had nagekomen. In die zaak weigerde de garant uit te betalen omdat het factuurbedrag onjuist was, en gebruikte daarmee een verweer van de opdrachtgever. In lijn met het karakter van de abstracte bankgarantie overwoog de Hoge Raad dat de bank geen verweer uit de (onderliggende) aanneemovereenkomst toekomt, tenzij er sprake is van bedrog of willekeur.

[26] Russcher 2018, p. 117; HR 25 september 1998, ECLI:NL:HR:1998:ZC2716, NJ 1998/892 (Haefner/ABN-AMRO); HR 14 december 2018, ECLI:NL:HR:2018:2297, NJ 2019/19; JOR 2019/66, m.nt. R.I.V.F. Bertrams (Rabobank/Rollecate). Zie ook F.M. Cassel-van Zeeland, ‘Commentaar op art. 3:35 BW’, in: J. Hijma (red.), Groene Serie Vermogensrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2021, aant. 5.4.10 (online in Kluwer Navigator, bijgewerkt 1 augustus 2021).

[27] HR 9 juni 1995, ECLI:NL:HR:1995:ZC1749, NJ 1995/639, m.nt. P. Van Schilfgaarde (Gesnoteg/Mees Pierson); HR 26 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO2778, NJ 2004/309, m.nt. P. Van Schilfgaarde (Anthea Yachting/ABN AMRO); HR 13 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:600, NJ 2015/351, m.nt. T.F.E. Tjong Tjin Tai; JOR 2015/184, m.nt. G.J.L. Bergervoet (ABN AMRO/Rabobank & Amstelpark Tennis Promotions); HR 14 december 2018, ECLI:NL:HR:2018:2297, NJ 2019/19; JOR 2019/66, m.nt. R.I.V.F. Bertrams (Rabobank/Rollecate). In de laatste zaak was door partijen een betaalschema voor de verplichtingen uit de onderliggende rechtsverhouding overeengekomen en opgenomen in de bankgarantie, hetgeen door de Hoge Raad uiteindelijk als fatale termijnen werd gezien. De bank, die niet had uitbetaald vanwege overschrijding van een betaaltermijn, had de te lezen voorwaarden in de garantie dus correct strikt toegepast.

[28] HR 13 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:600, NJ 2015/351, m.nt. T.F.E. Tjong Tjin Tai; JOR 2015/184, m.nt. G.J.L. Bergervoet (ABN AMRO/Rabobank & Amstelpark Tennis Promotions).

[29] P.C. Russcher, ‘Rechtsmaatregelen tegen misbruik van abstracte bankgaranties (I)’, Maandblad voor Ondernemingsrecht 2020/7, p. 209.

[30] V.G. Koolen, annotatie bij Hof Amsterdam 22 oktober 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:3844, JOR 2020/51 (Geosung/OpenIJ), onder 4; Van Emden & Van Emden 2014, p. 4.

[31] Vgl. Tjong Tjin Tai 2017a, p. 178.

[32] Zoals eerder gesteld worden smart contracts vooral naast gewone overeenkomsten gebruikt, zie Kolvart e.a. 2016, p. 145. Er valt uiteraard ook te denken aan een variant waarin de gehele contractuele relatie middels een smart contract wordt geregeld, maar die zal hier niet worden besproken. Zie voor overwegingen met betrekking tot smart contracts in het licht van contractenrecht met name Durovic & Janssen 2019, p. 761-770; Janssen 2019, p. 21-29.

[33] Om de vergelijking tussen de abstracte bankgarantie en het smart contract te bevorderen wordt hierna ook in gevallen waar geen sprake is van een garantie gesproken van ‘opdrachtgever’ en ‘begunstigde’.

[34] Een nuance hierop: de toets van (garantie)voorwaarden zal in ieder geval niet zal worden gedaan door de partij die moet uitbetalen, zoals dat bij een bankgarantie wel het geval is.

[35] Tjong Tjin Tai 2017b, p. 567-568. Andersom kan het uiteraard ook het geval zijn dat de bank de begunstigde betaalt terwijl niet aan de voorwaarden is voldaan.

[36] De Graaf 2018, p. 525.

[37] Vgl. HR 13 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:600, NJ 2015/351, m.nt. T.F.E. Tjong Tjin Tai; JOR 2015/184, m.nt. G.J.L. Bergervoet (ABN AMRO/Rabobank & Amstelpark Tennis Promotions).

[38] Vgl. HR 14 december 2018, ECLI:NL:HR:2018:2297, NJ 2019/19; JOR 2019/66, m.nt. R.I.V.F. Bertrams (Rabobank/Rollecate).