Gehistorieerde initialen

Het decoratieprogramma van een middeleeuws boek bestaat uit meerdere onderdelen. Miniaturen zijn de belangrijkste onderdelen van een decoratieprogramma: bladgrote exemplaren bovenaan en direct daaronder halfbladminiaturen of kolomminiaturen. Maar direct daarna komen de gehistorieerde initialen. Dit zijn beginletters van variërend formaat waarin voorstellingen of figuren zijn geschilderd. Het gebedenboek van Maria staat er vol mee: het Berlijnse deel bevat maar liefst 156 gehistorieerde initialen en in het Weense deel vinden we er nog eens 16. Maar wat voor voorstellingen bevatten zij? En waarom werden sommige tekstdelen voorzien van een gehistorieerde initiaal en kregen andere alleen een initiaal met een decoratief patroon?

De initialen in Maria’s gebedenboek zijn vrijwel allemaal 2 tekstregels hoog en zijn meestal geplaatst aan het begin van de collecta. Ze verschillen sterk in uitvoering. Grofweg kunnen ze worden ingedeeld in twee categorieën: monochrome initialen met gezichten in blauwe en rode verf en initialen uitgevoerd in witte verf met kleur. De twee typen initialen komen in het boek afwisselend voor. Enkele te beantwoorden onderzoeksvragen zijn waarom deze zo afwisselend door het gehele boek zijn aangebracht en of dit komt omdat er verschillende schilders voor verantwoordelijk waren.

Hier worden enkele gehistorieerde initialen gepost. Ze zijn grappig, ontroerend, waanzinnig mooi of juist zeer knullig uitgevoerd. Maar hoe ze er ook uitzien; allemaal droegen zij hun steentje bij aan de overweldigende schoonheid van Maria’s gebedenboek.