Verhaal van Gelderland
De vierdelige provinciegeschiedenis Verhaal van Gelderland is gereed. Ruim dertig auteurs en redactieleden werkten in de afgelopen drie jaar onder leiding van Dolly Verhoeven aan de vier boeken, die samen een compleet en prachtig geïllustreerd overzicht vormen van de rijke geschiedenis van Gelderland. Op 10 november 2022 werden de boeken gepresenteerd in het Huis der Provincie in Arnhem.
In elk deel behandelt een team van auteurs op toegankelijke wijze de samenhang tussen het land en de mensen die er leefden.
Over de auteurs
Aan het Verhaal van Gelderland werken ruim dertig auteurs en redactieleden mee: allen kenners van hun specifieke tijdsperiode en van de regionale geschiedenis van Gelderland. Vanuit de Radboud Universiteit waren, behalve projectleider en hoofdredacteur Dolly Verhoeven, Johan Oosterman en Joost Rosendaal betrokken als auteurs. Stephan Mols, Joseph Fleuren, Wim van Meurs en Lotte Jensen hadden zitting in een van de vier deelredacties.
Deel 1 - Gelderland voor het Gelderland werd – van prehistorie tot 1025
Vele eeuwen voor er zoiets bestond als Gelderland werd het karakteristieke landschap van de huidige provincie gevormd. Een dikke massa landijs stuwde de ondergrond op, waarna in warmere perioden rivieren daarin dalen uitsleten. De eerste bewoners waren rondtrekkende jager-verzamelaars.
In 19 v.Chr. kwamen de Romeinen naar Gelderland. De Rijn, die de begrenzing vormde van het Romeinse Rijk, was weliswaar geen ondoordringbare grens, maar wel een duidelijke culturele barrière.
In de vijfde eeuw begonnen de vroege middeleeuwen. Rondreizende missionarissen brachten de inwoners van Gelderland in aanraking met de christelijke traditie. Dit was ook de periode van de eerste grootschalige industrie: de ijzerwinning met haar enorme impact op het Veluwse landschap.
Deel 2 - Gelderland als zelfstandig graafschap en hertogdom – van 1025 tot 1543
Dit tweede deel laat ons kennismaken met de grafelijke en hertogelijke families en vertellen over het ontstaan van dorpen en steden en de opbloei van de handel. Ze laten zien hoe godsdienst een stempel drukte op de gehele samenleving en hoe talentvolle schilders, beeldsnijders en liedmakers het leven in Gelre kleur gaven.
Deel 3 - Gelderland als Nederlands gewest – van 1543 tot 1795
In het derde deel van het Verhaal van Gelderland wordt verteld hoe Gelre hardnekkig de eigen zelfstandigheid probeerde te bewaken. Met de nodige tegenzin werd het gewest meegezogen in de Nederlandse Opstand tegen de Spaans-Habsburgse koning. Als onderdeel van de opstandige Republiek ging Gelre dienen als militaire bufferzone voor westelijk Nederland. Veel van de gevechten speelden zich hier af, met grote schade voor de steden en het platteland.
Deel 4 - Gelderland in het Koninkrijk der Nederlanden – van 1795 tot 2020
Het vierde deel laat zien hoe in iets meer dan twee eeuwen het eigentijdse Gelderland is ontstaan. Dat begon in 1795 met een omwenteling die een einde maakte aan het oude regime. Toen Nederland in 1815 een koninkrijk werd, had dat ook voor Gelderland grote gevolgen. Met de vroegere zelfstandigheid van het gewest was het gedaan. In de twintigste eeuw deed de moderne tijd zijn intrede. Gelderland voelde de effecten van een langdurige economische depressie en twee wereldoorlogen. Vooral de Tweede Wereldoorlog trof de provincie hard.