Vermijd eufemismen zoals een persoon met een fysieke uitdaging. Die zijn niet altijd duidelijk.
5. Vermijd asymmetrisch taalgebruik
Asymmetrisch taalgebruik is taalgebruik waarbij dezelfde informatie voor verschillende mensen anders wordt gelabeld, zoals een vrouwelijke elektricien en een zwarte acteur. Vraag je altijd af of je ook de tegenpool zou benoemen, zoals mannelijke elektricien of witte acteur. Asymmetrisch is ook, wanneer het bijvoorbeeld gaat om zelfverzekerde mensen, vrouwen worden omschreven als bitchy en mannen als daadkrachtig.
6. Vermijd ‘othering’
Medewerkers uit andere culturen brengen een organisatie veel voordelen is een voorbeeld van 'othering'. Een hele groep mensen wordt beschreven als 'de ander', en het is onduidelijk waarmee die wordt vergeleken (een andere cultuur dan …?). Othering bevat meestal normativiteit. Zo impliceert mensen met een andere moedertaal dat Nederlands de norm is. Wees je bewust van othering in je taalgebruik en vraag je af of je een preciezere, inclusieve beschrijving kunt gebruiken. In deze voorbeelden zou je kunnen zeggen:
Mensen uit diverse culturen brengen een organisatie veel voordelen.
Mensen met een andere moedertaal dan het Nederlands.
7. Streef naar genderinclusieve taal
Iedereen wordt graag correct aangesproken. Je kunt echter niet aan iemands naam of uiterlijk zien met welk gender iemand zich identificeert. Weet je het niet en kun je het niet vragen of opzoeken, gebruik dan neutrale aanspreekvormen zoals Beste collega of Beste lezer.
Weet je voornaam of initialen maar niet het gender, dan kun je Beste Robin Jansen of Beste R. Jansen gebruiken in plaats van Beste heer/mevrouw Jansen.
Als je een groep mensen aanspreekt of aanschrijft met dames en heren, sluit je non-binaire en genderqueer mensen uit. In plaats daarvan kun je neutrale vormen gebruiken, zoals beste studenten, geachte aanwezigen of beste lezer.
Wees altijd kritisch of het nodig is om naar iemands gender te vragen, bijvoorbeeld bij het gebruik van formulieren. Vaak heb je deze informatie niet nodig en is het beter om er niet naar te vragen, ook vanuit privacy-oogpunt. Heb je deze informatie toch nodig, neem dan naast de opties voor man en vrouw ook een open veld-optie en de zeg ik liever niet-optie op.
Je ziet steeds vaker dat mensen hun voornaamwoorden vermelden op LinkedIn en in hun e-mailhandtekening, zoals zij/haar, hij/hem, die/diens of hen/hun. We raden je aan dit ook te doen, zodat mensen weten welke voornaamwoorden jij gebruikt.
Als je iemands voornaamwoorden weet, gebruik die dan om naar die persoon te verwijzen. Dat kan er als volgt uitzien:
- Na diens studie sociologie komt Lara Billie Rense bij BNR nieuwsradio terecht, waar die een dagelijkse radioshow presenteert.
- Amandla Stenberg is bekend door hun rol in The Hunger Games, een rol die hen op het lijf was geschreven.
In sommige zinnen verwijs je in het enkelvoud naar personen in het algemeen. Vaak wordt dan een generiek mannelijk voornaamwoord gebruikt, zoals in deze zin:
We spreken van een te hoge werkdruk als die het functioneren van een hoogleraar in zijn werk- of privésituatie aantast.
Deze zin heeft betrekking op hoogleraren in het algemeen, maar het woord zijn maakt dat lastig. Dit kun je ook niet oplossen met zijn/haar, want dat sluit non-binaire en genderqueer mensen uit. De volgende oplossingen zijn wel genderinclusief:
- Meervoud: hoogleraren in hun werk- of privésituatie
- Geen bezittelijk voornaamwoord: hoogleraar in de werk- of privésituatie
- Neutraal voornaamwoord ‘diens’ of 'hun': hoogleraar in diens/hun werk- of privésituatie
Veel woorden in het Nederlands zijn verdeeld in mannelijke en vrouwelijke vormen, zoals vader en moeder, jongens, man of vriendin. Praat of schrijf je niet over specifieke personen, dan kun je neutrale termen gebruiken zoals ouder, vrienden, mensen of partner.
Functies en beroepen
Veel woorden voor beroepen en functies hebben een mannelijke vorm zoals ombudsman, topman of timmerman, ook al worden deze beroepen door allerlei mensen uitgeoefend. Ook hier kunnen neutrale alternatieven worden gebruikt, zoals ombudspersoon of CEO. Termen als coach en docent worden al als neutraal beschouwd, evenals directeur en teamleider.
In sommige gevallen bestaan er twee woorden voor een functie of beroep: een neutrale/mannelijke vorm en een vrouwelijke vorm, bijvoorbeeld leraar/lerares en alumnus/alumna. De neutrale vorm wordt aanbevolen. Hoe meer we neutrale vormen voor iedereen gebruiken, hoe minder we deze zullen associëren met een bepaald gender. Dit bevordert op termijn genderinclusief taalgebruik.
Wees je bewust dat bepaalde woorden en uitdrukkingen verwijzen naar het mannelijke gender, zoals in bemanning en je vermannen. Er zijn mensen die zich hieraan storen. Als alternatief kun je neutrale synoniemen gebruiken, zoals bemensing en moed houden.
8. Gebruik diverse afbeeldingen
Probeer neutrale of diverse beelden te gebruiken, zodat zoveel mogelijk mensen zich herkennen, zich welkom voelen en aangesproken worden. Gebruik bijvoorbeeld niet altijd een gezin met een vader, moeder en twee kinderen.
Onze taal en samenleving veranderen voortdurend. Daarom zijn deze richtlijnen niet in steen gebeiteld. We leren en passen ze gaandeweg aan. Heb je opmerkingen, suggesties of verbeteringen, laat het ons weten via communicatie [at] ru.nl.
Deze gids is gemaakt door Radboud in'to Languages in samenwerking met de afdeling Corporate Communicatie van de Radboud Universiteit en de Diversity, Equity & Inclusion Office.
