Nick Cave; geloof, hoop en popmuziek | Gesprek met theologen Annemarieke van der Woude en Thomas Quartier en muziek door een aantal muzikanten van de Nick Cave Tribute band

Een leven vol ravage

Het programma was verdeeld in drie gespreksrondes, gescheiden door muzikale intermezzo’s. De drie rondes volgden de chronologie van het leven van Nick Cave. Daaraan werden de thema’s geloof, hoop en ravage gekoppeld, in lijn met het recent verschenen gelijknamige boek van Nick Cave en coauteur Sean O’Hagan. 

Allereerst spraken Vlemmix, Quartier en Van der Woude over de jonge Cave aan de hand van het thema ravage: een woelige periode vol drank- en drugsgebruik, en bitterheid en cynisme die doorklinken in zijn muziek. Quartier: “Je kunt Nick Cave niet snappen of aanvoelen zonder de ravage die in zijn eerdere werk meer op de voorgrond staat.” Van der Woude voegde toe dat ze die ravage ook terug ziet in Cave’s latere leven. Daarmee sprak ze het romantische beeld van Nick Cave als een soort ‘nieuwe Messias’ die op latere leeftijd het licht heeft gezien, tegen. Tegelijkertijd ziet ze dat de bitterheid en het cynisme uit het begin van Cave’s carrière later minder heftig zijn geworden. Quartier beaamde dit. Hij denkt dat de persoon Cave hetzelfde is gebleven, maar dat hij zich anders is gaan uiten. Maar het blijft moeilijk Cave te duiden: “Je krijgt er bij hem nooit de vinger erop, nooit.”

Geloof en rouw

Vervolgens ging het over een belangrijke wending in Cave’s leven en muziek na de dood van zijn zonen in 2015 en 2022. Het lijkt alsof zijn geloof in die periode ontwikkelt. Van der Woude legde uit dat Nick Cave religie opvat als ‘doen alsof’ en dat dat voor hem genoeg is. Dit zien we in het zojuist opgevoerde nummer Into my Arms. Cave zingt: “Ik geloof niet in een interveniërende God, maar als ik dat zou doen...”, en: “Ik geloof niet in Engelen, maar als ik dat zou doen...” Vlemmix wierp op dat Cave openlijk twijfelt over zijn geloof, en die twijfel als integraal en verdiepend onderdeel ziet van geloof. Van der Woude beaamde dit. Voor haar maakt twijfel ook een belangrijk deel uit van geloven. Ze denkt niet dat het ‘doen alsof’ er een God bestaat of denken in termen van “wat als...” opportunistisch is: de ervaring en de praktijk van het twijfelen en vragen kan heel authentiek zijn.

Na het verlies van zijn zonen gaat Nick Cave door een periode van diepe rouw. Cave heeft eens gezegd dat rouw voor hem een ‘geschenk’ is. Van der Woude probeerde die uitspraak te begrijpen vanuit Cave’s levensvisie: rouw laat Cave ervaren dat hij in verbinding staat met anderen, en dat hij meedeelt in het verdriet dat anderen ook dragen. Quartier benadrukte dat er ook grote vreugde in Cave’s meest recente album klinkt. Dat vindt Quartier bewonderenswaardig.

Hoop in donkere tijden

De laatste gespreksronde ging over hoop en de toekomst. Cave zegt: “Hoop is optimisme met een gebroken hart.” Wat denken de theologen daarvan? Quartier ziet hoop als het open einde van je verlangen. Dat verlangen hoort hij terug in Cave’s muziek, bijvoorbeeld in het nummer Waiting for you, dat kort hiervoor gespeeld is. Vlemmix ziet dat Nick Cave voor sommige mensen een soort Messiaanse figuur of goeroe is geworden. Hij vroeg, naar aanleiding van een recent artikel in Trouw, of de artiest misschien een betekenisleegte opvult in de hedendaagse Westerse samenleving. Van der Woude aarzelde richting een ‘ja’: “We leven in een onzekere tijd waarin we, individueel en als samenleving, op grote onzekerheden stuiten en geen plekken van troost meer kennen”. Misschien kan Nick Cave door zijn levensgeschiedenis meer aanspreken dan mensen in de kerk. En de theologe denkt dat Cave’s populariteit ook een generatiekwestie is: hij spreekt mensen aan die zich in hun vormende jaren van het geloof losgemaakt hebben.

Quartier kijkt hier anders naar: “Ik denk dat het van alle tijden is dat er publieke personen zijn wier stem gehoord wordt.” Cave is daarin niet uniek, volgens hem. En dat ligt niet aan het huidige tijdsgewricht. Wel vindt Quartier het interessant dat Cave mensen interesseert voor geloof aan de rand van geïnstitutionaliseerde religie. Van der Woude voegde toe: “Wat mij enorm fascineert aan Cave is dat hij voluit en expliciet religieuze taal gebruikt. Daarin vind ik hem uniek.”

Na het gesprek was er ruimte voor vragen uit het publiek. De avond werd afgesloten met een laatste nummer van Cave door de tribute band. 

Aankondiging

Wat kan de muziek van Nick Cave ons leren over de grote vragen van het leven? Van punkrocker naar vertolker van liefdesliedjes en psalmen op muziek; Nick Cave heeft het allemaal gedaan. Tijdens zijn carrière werd Cave steeds spiritueler en groeide zelfs uit tot een vraagbaak voor levensvragen. Kom luisteren naar theologen Annemarieke van der Woude en Thomas Quartier over wat de teksten van Nick Cave zeggen over rouw en hoop, over geloof en twijfel, over muziek, vrijheid en liefde. Natuurlijk is er ook livemuziek van een aantal muzikanten van de Nick Cave Tribute band.

Levensvragen

In september staat Nick Cave twee avonden achter elkaar in het Ziggo Dome met zijn Wild God tour. Hoog tijd dus voor een avond over Nick Cave. Nick Cave groeide, mede door het verlies van twee van zijn zoons, de afgelopen jaren uit tot een vraagbaak in levensvragen. Hij ontvangt wekelijks heel veel brieven die hij allemaal met zorg beantwoordt en deelt op zijn weblog ‘The Red Hand Files’.

Geloof, hoop en liefde

Vorig jaar kwam het boek Geloof, hoop en ravage uit over het leven van Nick Cave. In The Guardian werd over het boek geschreven ‘Dit prachtige boek is een klaagzang, een feest, een schreeuw, een seculier gebed, een strijdkreet, een meditatie en een voortreffelijke verwoording van de menselijke conditie. Het beneemt je de adem.’. Cave spreekt met zijn teksten zowel gelovigen als niet-gelovigen aan. Wat zit er in de teksten van Nick Cave dat zoveel mensen raakt? En waarom kan juist muziek ons zo diep raken en ons helpen bij liefdesverdriet en eenzaamheid?

Muziek

Tijdens deze avond spelen muzikanten van de Nick Cave Tribute band nummers van Nick Cave. Tussen de nummers door gaan theologen Annemarieke van der Woude en Thomas Quartier met elkaar in gesprek over de emotionele en spirituele waarde van de muziek van Nick Cave. Wat is de relatie tussen muziek en geloof? Wat vertellen de teksten van Cave ons over liefde en over hoop?

Over de sprekers

Annemarieke van der Woude is theoloog aan de Radboud Universiteit. 

Thomas Quartier is voormalig Theoloog des Vaderlands en theoloog aan de Radboud Universiteit.

Tender Prey, de Nick Cave Tribute band weet als geen ander eenzelfde dynamiek te brengen zoals alleen Nick Cave himself dat kan. Theatraal en vol overgave spelen ze nummers van Nick Cave. Drie videoclips van de band waren te zien op Nick’s eigen YouTubekanaal BadSeedTeeVee. Approved by Nick Cave Himself