PVV stapt uit de coalitie. Hoe nu verder? | Actualiteitencollege met politicoloog Koen Vossen en historicus Anne Bos

Geen verrassing

Vossen benadrukte dat het vertrek van Wilders geen verrassing was, gezien eerdere vergelijkbare situaties, zoals in 2012. Wilders wilde naar zijn idee vooral zijn belangrijkste thema, asiel en migratie, centraal houden en voelde waarschijnlijk dat hij binnen de coalitie te weinig resultaten boekte. Daarbij wees Vossen op de beperkte bestuurlijke ervaring binnen de PVV en de gebrekkige voorbereiding van Wilders om daadwerkelijk mee te regeren. Volgens hem lag het al langer voor de hand dat Wilders, na enige tijd mee te hebben geregeerd, alsnog de stekker eruit zou trekken.

Anne Bos bevestigde dit beeld vanuit een historisch perspectief. Zij vergeleek de huidige situatie met Wilders’ eerdere gedoogconstructie (2010-2012), waarbij hij ook uit onvrede met Europees opgelegde bezuinigingen op asielbeleid de regering liet vallen. De huidige kabinetsval, met een partijloze premier en een buitenparlementaire constructie, noemde zij echter uniek in de Nederlandse geschiedenis. Bos benadrukte dat deze crisis vooral toont hoe versplinterd het partijlandschap is geraakt, wat leidt tot onconventionele regeringsconstructies.

Timing

Daarnaast werd besproken waarom Wilders juist nu besloot te vertrekken. Volgens Vossen had Wilders nooit echt de ambitie premier te worden en regeerde hij meer tegen zijn zin dan vanuit overtuiging. Hij gebruikte de situatie vooral strategisch om zijn centrale thema, asiel en migratie, dominant te houden voor toekomstige verkiezingen. Bos voegde daaraan toe dat Wilders mogelijk zal inzetten op het narratief dat hij door de coalitie werd tegengewerkt, omdat hij niet de kans kreeg premier te worden.

Op de vraag of Wilders electorale schade zal ondervinden door deze actie, verwachtten zowel Vossen als Bos dat hij inderdaad zetels zal verliezen, maar desondanks een belangrijke politieke speler blijft. Volgens Vossen zullen vooral andere rechtse partijen hiervan kunnen profiteren.

Ten slotte kwamen ook de internationale gevolgen van deze politieke crisis aan bod. Zowel Bos als Vossen benadrukten het nadeel van een demissionair kabinet in aanloop naar belangrijke internationale bijeenkomsten zoals de NAVO-top. Tegelijkertijd benadrukten ze dat beleidscontinuïteit in de praktijk vaak doorgaat, ondanks politieke instabiliteit in de vorm van een demissionair kabinet.

De bijeenkomst bood de aanwezigen inzicht in de politieke beweegredenen achter Wilders’ actie en de historische context van de huidige politieke situatie.

Aankondiging

Het kabinet is gevallen. PVV-leider Geert Wilders stapt uit de coalitie en trekt eigen bewindslieden terug uit het kabinet. Hoe nu verder? Wat zijn de gevolgen van een kabinetsval op korte en lange termijn? Wat zijn de mogelijke motieven van Wilders voor deze drastische stap? En welke scenario's liggen er nu op tafel? Kom luisteren naar politicoloog Koen Vossen en historicus Anne Bos die de recente gebeurtenissen duiden en bespreken wat dit betekent voor de Nederlandse politiek.

Van nonchalant naar geschokt

Vorige week presenteerde Geert Wilders aanvullende asielmaatregelen en eiste hij dat coalitiepartijen NSC, BBB en VVD deze zouden ondertekenen. Hij pleitte onder andere voor scherpere grensbewaking, het actief tegenhouden en terugsturen van asielzoekers bij de grenzen en een bouwstop voor nieuwe asielzoekerscentra. Nadat VVD, NSC en BBB in eerste instantie nonchalant reageerden – Wilders dreigde immers al vaker met een kabinetsval – bleek het ditmaal menens.

Nu de bom is gebarsten reageren de coalitieleiders geschokt en noemen zij het besluit van Wilders ‘onverantwoord en onbegrijpelijk’. Wilders stelt op zijn beurt niet anders te kunnen doen nu coalitiegenoten niet wilden tekenen. Hiermee is de chaos compleet en zijn nieuwe verkiezingen onvermijdelijk.

Gevolgen

Welke consequenties heeft deze kabinetscrisis voor het politieke landschap, het onderlinge vertrouwen tussen partijen en de stabiliteit van Nederland? Verliest Wilders hier geloofwaardigheid mee of versterkt het juist zijn positie bij de achterban? En hoe zullen oppositiepartijen reageren op deze situatie?

Kom en stel ook je eigen vragen.

De voertaal is Nederlands. 

Over de spreker

Koen Vossen is politicoloog aan de Radboud Universiteit. Hij onderzoekt verschillende moderne politieke en maatschappelijke vraagstukken, zoals het populisme. Dit doet hij met behulp van historische en politicologische kennis. Hij publiceerde onder andere over Geert Wilders, Pim Fortuyn en over boerenprotesten.

Anne Bos is politiek historicus aan de Radboud Universiteit. Zij heeft zich gespecialiseerd in de parlementaire geschiedenis van Nederland na 1945, in het bijzonder het aftreden van ministers en staatssecretarissen als gevolg van een politiek conflict. Op dit moment doet ze onderzoek naar het functioneren van het parlement in de jaren tachtig.