Woensdag 9 oktober 2024 | 20.00 – 21.30 uur | Latijnse School, Nijmegen | Radboud Reflects en Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Bekijk de aankondiging.
Verslag - Japanse filosofie bestaat helemaal niet
door Paul van den Broek
Op de boekenclub van Radboud Reflects bogen lezers zich samen met hoogleraar Aziatische religies Paul van der Velde over het boek Japanse Filosofie. De bij de lezers opgeroepen verwarring over de rode draad in het boek kon Van der Velde wel begrijpen. ‘Al is het maar omdat de term Japanse Filosofie verkeerde verwachtingen wekt, Japanse Denkers was misschien een betere titel geweest.’
In het boek brengt auteur Michel Dijkstra nauwgezet een hele reeks Japanse denkers op het podium, vanaf de zevende eeuw tot de huidige tijd. De ordening die menig lezer in het boek miste, werd door Van der Velde alsnog geleverd. Hij plaatste de denkers in twee hoofdstromen, Shinto en Boeddhisme. De eerste krijgt het etiket ‘leven’, de tweede ‘de dood’, door Van der Velde ook omschreven als ‘rein versus onrein.’ Bij reinheid mag je denken aan de feesten om het leven te vieren, het veel later in Japen geïntroduceerde Boeddhisme gaf handvatten voor plechtigheden rondom de dood.
‘De dood is voor Japanners iets verschrikkelijks.’ Van der Velde verhaalt over de film Departures, waarin de hoofdpersoon doodbegeleider is geworden – na een loopbaan als cellist, een overstap die hij zelfs voor zijn vrouw moest verzwijgen. Toen zij erachter kwam, zette ze een scheiding op gang. ‘Het huwelijk kwam alsnog goed toen zijn vrouw ontdekte dat hij de dood even fijnzinnige aandacht gaf als eerder zijn cello.’ In Japan is fijnzinnigheid een groot goed, aldus de hoogleraar. ‘Maar de dood is in Japan iets heel ingewikkelds, het is iets onreins.’