Filosoof Descartes
Filosoof Descartes

Filosofieweekend: Descartes

Meester van het dualisme

WORDT VERZET NAAR VOORJAAR 2026

Wie was  de Franse filosoof René Descartes? En hoe zit het met zijn idee van de scheiding van lichaam en geest? Wat probeerde hij te bereiken, en wat heeft zijn denken ons vandaag de dag nog te vertellen? Dompel je een weekend lang onder in het denken van, en de controverses rond, Descartes. Filosoof Cees Leijenhorst neemt je mee in het denken van Descartes met colleges, close-reading en film. Filosoof Nina Poth verzorgt een gastcollege.

Je kunt kiezen voor het weekend met of zonder overnachtingen.
 

Algemeen

Vader van de moderniteit

De Franse filosoof en wiskundige René Descartes (1596-1650) geldt als een revolutionair denker. Met zijn twijfelexperiment en het beroemde 'cogito ergo sum' (ik denk, dus ik ben) legde hij de fundamenten voor zowel de moderne filosofie als de moderne wetenschap. Maar sinds de twintigste eeuw krijgt Descartes ook felle kritiek.

Dualisme

Descartes zou de uitvinder zijn van een schadelijk dualisme tussen ons materiele lichaam en onze immateriële geest. Een scheiding die zou hebben geleid tot de uitbuiting van de natuur, de onderdrukking van vrouwen, wreedheid tegen dieren en nog veel meer maatschappelijke kwalen. Van grondlegger van de Verlichting tot zondebok van de moderniteit – het beeld van Descartes schommelt tussen extremen.

Beide beelden zijn inmiddels clichés geworden. Maar waar gaat de filosofie van Descartes  werkelijk over? Wat probeerde hij te bereiken, en wat heeft zijn denken ons vandaag de dag nog te vertellen? Hoe zit het eigenlijk precies met dat beruchte dualisme?

Tijdens het weekend krijg je colleges over Descartes, lees je stukken uit zijn Meditaties en kijk je naar de hedendaagse cognitiewetenschappen met een cartesiaanse blik. Ook doen we, geheel in cartesiaanse stijl, een aantal gedachte-experimenten om te zien hoe en waar eenieder vandaag de dag in de discussies over het dualisme staat.

Startdatum

21 november 2025, 14:00
Plaats
nader te bepalen
Kosten
€ 575
Deelname: excl overnachting en ontbijt en met lunch, diner, koffie/thee kost € 575,- / incl. 2 overnachtingen, ontbijt, lunch, diner, koffie/thee kost € 825,- (gedeelde faciliteiten) / € 875,- (eigen badkamer)
Onderwijsvorm
Op locatie
Voertaal
Nederlands
Docent(en)
dr. C.H. Leijenhorst (Cees)
dr. N.L. Poth (Nina)
Maximaal aantal deelnemers
28

Factsheet

Type onderwijs
Cursus
Aanbieder
Radboud Reflects

Contactinformatie

Meer weten? Mail cursussen-reflects [at] ru.nl (cursussen-reflects[at]ru[dot]nl)

Programma

Vrijdag 21 november

  • 14.00-15.30u: Aankomst en inloop met koffie/thee
  • 15.30-17.30u: College 1 Inleiding – door filosoof Cees Leijenhorst
    Wie was Descartes, in welke tijd leefde hij, en hoe verhield zijn filosofie zich tot het denken van zijn tijdgenoten?
  • 18.30u:  Diner
  • 20.00-21.00u: Nadere kennismaking

Zaterdag 22 november

  • 8.30u: Ontbijt
  • 9.30-11.30u College 2 Meditaties over de eerste filosofie – door filosoof Cees Leijenhorst
    Wat wilde Descartes bereiken met zijn invloedrijke werk de Meditaties over de eerste filosofie? Het twijfelexperiment, het cogito en het dualisme komen aan bod in hun onderlinge samenhang. Tijdens dit onderdeel lezen we gezamenlijk tekstfragmenten.
  • 12.00u: Lunch
  • 13.30-15.30u: College 3 Dualisme bij Descartes – door filosoof Cees Leijenhorst
    Wat betekende het beroemd-beruchte dualisme van lichaam en geest voor Descartes zelf? Hoe beargumenteerde hij deze scheiding, en wat is eigenlijk de precieze verhouding tussen lichaam en geest in zijn systeem?
  • 16.00-18.00u: College 4 Descartes dualisme nu –door filosoof Nina Poth
    Is er in onze tijd nog ruimte voor dualisme? Sommige anti-cartesiaanse filosofen en wetenschappers verwerpen het idee van een immateriële geest en geloven dat de geest bestaat uit hersenprocessen die alleen indirect, via de zintuigen en het gedrag, verbonden zijn met de buitenwereld. Ze ruilen Descartes’ dualisme van immateriële geest vs. materiële lichaam in voor een nieuw brein-lichaam dualisme. Wat zou Descartes hiervan vinden? En heeft een cartesiaanse visie op het bewustzijn nog relevantie?
  • 18.30u: Diner
  • 20.00u: Film: The Matrix I
    De film The Matrix zit boordevol cartesiaanse toespelingen. Na de film is er tijd voor een gezamenlijke nabespreking waarin filosofie en populaire cultuur elkaar ontmoeten.

Zondag 23 november

  • 8.30u: Ontbijt
  • 10.00-12.00u: Slotbeschouwing – o.l.v. filosoof Cees Leijenhorst
    Een terugblik op het weekend waarbij de inhoud van de diverse colleges, de film, gedachte-experimenten, vragen en eventuele nieuwe inzichten van deelnemers bij elkaar komen.
  • 12.00u: Lunch en afscheid
     

Cees Leijenhorst is filosoof bij de afdeling Geschiedenis van de Filosofie aan de Radboud Universiteit. 

Nina Poth is universiteit docent Filosofie van cognitie en taal aan de Radboud Universiteit. Haar onderzoek beslaat de filosofie van de cognitieve wetenschap, filosofie van de geest en epistemologie. Ze is in het bijzonder geïnteresseerd in het begrijpen van leren, redeneren en rationaliteit in menselijke, niet-menselijke en kunstmatige systemen.

Deze cursus is voor iedereen met een brede interesse in filosofie. Voorkennis is niet nodig. Er kunnen maximaal 28 personen deelnemen. Het weekend gaat alleen door bij voldoende aanmeldingen. Na afloop ontvang je een LinkedIn badge van deelname aan deze cursus. 

Inschrijven

Het is mogelijk om deel te nemen met of zonder overnachtingen:

 

Voorwaarden

 Je inschrijving is geldig als het verschuldigde bedrag is overgemaakt. 

Kun je onverhoopt niet meer deelnemen? Stuur dan een mail naar cursussen-reflects [at] ru.nl (cursussen-reflects[at]ru[dot]nl).  

Annuleringsvoorwaarden

Voor annulering van je reservering van het filosofieweekend geldt het volgende:
a. Bij annulering meer dan 1 maand van te voren ontvang je 100% terug
b. Bij annulering meer dan 14 werkdagen voor de ingangsdatum betaal je 10% van de reserveringswaarde.
c. Bij annulering meer dan 10 werkdagen voor de ingangsdatum betaal je 15% van de reserveringswaarde.
d. Bij annulering meer dan 3 werkdagen voor de ingangsdatum betaal je 25% van de reserveringswaarde.
e. Bij annulering meer dan 24 uur voor de ingangsdatum betaal je 40% van de reserveringswaarde. 
f. Bij annulering 24 uur of minder voor de ingangsdatum betaal je 100% van de reserveringswaarde.

Er vindt geen restitutie plaats als je een deel van het weekend niet deel kunt nemen.

Ook interessant...

Bewustzijn - shutterstock

Cursus | Bewustzijn; The hard problem

11 november 2025 Op locatie
Cursus Radboud Reflects NL

Wat is bewustzijn? Filosofen buigen zich sinds jaar en dag over deze vraag. Maar wat is de huidige stand van zaken in het denken over bewustzijn? Leer van filosofen van de Radboud Universiteit over de mysterieuze wereld van ons bewustzijn.

oost-Europese filosofie | de Denker

Cursus | Oost-Europese filosofie

12 november 2025 Op locatie
Cursus Radboud Reflects NL

Wie zijn de Oekraïense en de Georgische Socrates? Hoe verschilt het Oost-Europese filosofische denken van dat van het Westen? Schuif aan bij deze zesdelige cursus.

Hindoeisme - beeld Pixabay

Cursus | Hindoeïsme

28 januari 2026 Op locatie
Cursus Radboud Reflects NL

Wat is het hindoeïsme? De religie met meerdere goden, waar koeien heilig zijn, en met vele kleurrijke feesten en rituelen, spreekt hier in het Westen tot de verbeelding.