Het idee achter het louteringsgraf
Het louteringsgraf
De boodschap van het kunstproject HET LOUTERINGSGRAF – memento mori luidt: neem eens echt tijd voor jezelf, sta er bij stil dat je leven eindig is. Je bent kwetsbaar en het kan zo voorbij zijn met je leven, je gezondheid, je dierbaren. Waarom dan als een slaaf jakkeren en jachten, achter doelen aanhollen die soms alleen maar meer frustratie, alleen maar meer druk opleveren. We leven, zo zou je bijna kunnen zeggen, in een soort van burn-out maatschappij (Byung-Chul Han). Kenmerk hiervan is dat we niet meer stil staan. Wij zijn steeds in actie. In onze studie, op ons werk en als we even niets om handen hebben op sociale media. Nooit is er een echt rustmoment waarin we helemaal niets doen en vooral niets hoeven.
Steeds maar werken aan je profiel, je zelfontplooiing, je zelfverwerkelijking, dat is een eindeloze zaak en leidt nergens toe. Want het is nooit af. Het is nooit goed genoeg, het kan altijd beter, altijd meer, altijd sneller. Op de sociale media laten velen zich van hun beste kant zien. Niemand weet echter dat er ook bij jou angsten zijn, twijfels, onzekerheden.
Ook het lichaam moet eraan geloven: sporten tot je erbij neervalt. Het lichaam wordt soms behandeld alsof het een machine is die prestaties moet leveren. Zodat je in een goede conditie komt om daarna weer harder te kunnen werken of studeren. Sport is geen ontspanning meer. Ook sport valt nu onder het regime van moeten presteren. In de wereld van studenten is dit heel goed zichtbaar. Burn-out dreigt en velen houden de spanning niet uit. Met alle gevolgen van dien.
Het louteringsgraf in onze tuin is een uitnodiging om vanuit het besef van je eindigheid eens goed naar jezelf te luisteren. Wat drijft je? Wat is de kurk waarop je drijft in deze oceaan van mogelijkheden? Waar vind je vaste grond onder je voeten, met andere woorden wat geeft zin, wat geeft echt betekenis aan je leven?
Melissa een van de studenten die in het graf lag vertelt dat voor haar de persoonlijke relatie met de mensen waar ze van houdt het allerbelangrijkste voor haar is. Dat beseft ze maar al te goed toen ze hierover nadacht in het graf. Niet het diploma, niet de prestatie, niet de ambitie en het aanzien, maar de liefde.
Ik vermoed dat wij in een samenleving functioneren waar niet alleen de druk hoog is maar ook de vraag naar zin en naar betekenis meer op de achtergrond is komen te staan. Zin en betekenis vormen niet meer de kern van ons bestaan. Zeker voor de jongere generatie die nu opgroeit. Zin en betekenis zijn in hun ogen nu misschien niet meer zo belangrijk omdat de wereld lokt. De ervaring van zinvolheid is niet actueel omdat wereldse verlokkingen alle ruimte innemen: de mammon wenkt je toe, en de wereld lokt met bonussen, met prestatiebeloningen, met events, met festivals, met geluk in een notendop. Door de week hard werken en als je vrij bent uit je dak gaan. Feesten en nog eens feesten. Maar stel nou dat je naast je werk, je studie, je relaties, je ontspanning niets anders hebt om voor te leven – geen verdere doelen in je leven, iets wat je meer houvast en meer diepgang geeft? Iets waar je je leven aan wilt toewijden? Idealen, hogere doelen? Zij kunnen je draagkracht geven, een houvast in je leven, ook als het tegenzit. Als je grote verliezen lijdt omdat dierbaren sterven. De dood komt in ieder leven vandaar de dringende vraag om hier af en toe bij stil te staan, na te denken over wat je echt bezig houdt, wat echt van belang is in je leven. Het is een uitnodiging om in alle drukte en hectiek eens goed naar jezelf te luisteren, of een dieper niveau, letter in de aarde. Stof zijt gij en tot stof zult ge wederkeren.
John Hacking 12 november 2019
