OVER WELZIJN VAN STUDENTEN EN SAMENLEVING
OVER WELZIJN VAN STUDENTEN EN SAMENLEVING
Mensen zijn uniek en sociaal, ieder van hen is onvervangbaar en zij hebben elkaar nodig. Dit vraagt om persoonlijkheden, waar beide karakteristieken harmonieus samengaan, anders treden problemen op. Een spiegel van de huidige samenleving met haar extreme benadrukking van de individualiteit is de studentenwereld. Als studentenpastor zie ik deze problemen in volle omvang , maar gelukkig ontwikkelt zich in de leefwereld van studenten ook een tegenstroom die voorkomt dat straks iedereen bij een therapeut zit. Bijgevolg dienen de invloedrijke instanties van onze samenleving ten bate van haar welzijn bij studenten te rade te gaan.
Recent onderzoek (‘Stille pijn’, 2010) onder universitaire en hogeschoolstudenten in Amsterdam laat zien dat veel studenten zich moeilijk kunnen ontspannen. De helft van de Amsterdamse studenten beweert oververmoeid te zijn. Studenten hebben geregeld sombere gedachten en voelen zich eenzaam. Het aantal studenten dat aangeeft gezondheidsklachten te hebben overtreft verre het aantal niet-studerende leeftijdsgenoten. Maar waarom doen hun problemen studenten niet om hulp vragen?
Een veelgehoord antwoord van hulpverleners en studieadviseurs is dat studenten hun problemen liever voor zich houden en niet graag hun kwetsbaarheid tonen, aldus de onderzoekers. Zij tonen aan dat alleen kijken naar het individu onvoldoende is om te begrijpen waarom studenten geen hulp zoeken en wijzen op het belang van de context. De overgang naar de universiteit of hogeschool brengt ingrijpende veranderingen met zich mee op vrijwel alle gebieden van het leven tegelijk. In een nieuwe omgeving moet de student volwassen worden op persoonlijk gebied (wie ben ik?), sociaal gebied (bij wie hoor ik?) en cultureel gebied (welke taal, symbolen, normen en waarden deel ik met anderen?).
Voortbordurend op dit onderzoek ga ik een stap verder door genoemde context uit te breiden. Studenten maken deel uit van onze samenleving. Bij hen zie ik uitvergroot, wat speelt in onze samenleving. De klachten die ik net als de onderzoekers waarneem duid ik in tegenstelling tot hen niet als problematisch. Het zijn bijverschijnselen van de huidige tijdgeest waarin teveel nadruk wordt gelegd op individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Studenten die hierdoor in de problemen komen en professionele hulp behoeven zijn er; zij vormen echter een beperkte groep. Drie veel voorkomende bijverschijnselen zijn niet specifiek voor de studentenwereld en daarom wil ik die hier onder de aandacht brengen.
De eerste is de prestatiedruk. Ieder wil zichzelf bewijzen. Studenten hebben hoge verwachtingen en ervaren de week als een aaneenschakeling van verplichtingen. Even niets doen geeft schuldgevoel. Voortdurend is er de angst: red ik het wel.
De tweede is spanning. Veel studenten zijn psychisch en fysiek voortdurend gespannen. Spanning hangt samen met de vloed aan prikkels die gedurende de dag op hen af komen. Zelfs op hun eigen kamer komen veel studenten niet tot rust. Daar komt bij: door alles wat zich dagelijks aandient is voor menigeen onduidelijk wat wel en wat niet belangrijk is.
Het derde bijverschijnsel is eenzaamheid. Niet dat het studenten aan contacten ontbreekt, maar deze contacten blijven vluchtig en oppervlakkig. Er is verlangen naar persoonlijk, naar dieper contact, maar hoe doe je dat?
Studenten zijn kind van onze samenleving en voelen zich er doorgaans thuis. Zij zijn opgegroeid met technische ontwikkelingen die het mogelijk maken te communiceren met de hele wereld en zelf antwoorden te vinden op allerlei vragen. Daarvoor hebben zij anderen niet nodig. Zij koesteren hun vrijheid en zoeken het zelf wel uit. Het heeft dan ook geen zin om het aantal hulpverleners te vergroten of de hulpverlening nog meer laagdrempelig te maken.
De Studentenkerk biedt Nijmeegse studenten meditatiecursussen aan waardoor zij zich bewust worden van de druk en stress die zij ondervinden en die doorgaans groter is dan gedacht. Zo ontdekken zij dat je elke dag tijd moet nemen voor rust, ontspanning en reflectie. De cursussen zijn populair en onderwerp van gesprek onder studenten.
Ieder mens is een sociaal wezen. Het kwijt kunnen van je eigen verhaal en het delen in verhalen van anderen opent ogen voor de eigen mogelijkheden en grenzen. Dit vraagt een daartoe uitnodigende omgeving. Sinds kort beschikt de Studentenkerk over een Huiskamer, door studenten zelf opgezet en nu al druk bezocht. Mij valt op dat in de verhalen die studenten elkaar daar vertellen zij zich aan elkaar spiegelen, elkaar tips aanreiken en feedback geven.
De Studentenkerk is niet uniek. Wat daar gebeurt zal ook elders onder jonge mensen gebeuren. De tegenstroom die onder hen op gang komt is voor de hele samenleving van belang, opdat negatieve bijverschijnselen van maatschappelijke ontwikkelingen geen problemen worden. Net als studenten dient iedereen rust in het dagritme in te bouwen. Samen kunnen we plekken zoeken en scheppen om op verhaal te komen, opdat de vitaliteit en creativiteit die in ieder van ons steekt vrij en de samenleving ten goede komt.
Drs. Theo Koster o.p.
Studentenpastor in Nijmegen
