Op zoek naar zin

Op zoek naar zin

Eigenlijk is dit onzin, ‘op zoek zijn naar zin’. Want wat is zin en wat is zinvol. Veel te abstract deze vragen net als de vraag ‘wat is de zin van mijn leven?’ Viktor Frankl, een Amerikaanse psychiater stelde in de vorige eeuw al vast dat de vraag naar zin met de minuut kan veranderen, afhankelijk van tijd, context en personen. Mijn antwoord vandaag kan morgen een heel ander antwoord zijn. Toch durf ik mijn vakgebied en het werk (studentenpastoraat) dat ik doe inclusief het werk van mijn collega’s een specialisme noemen in het verkennen van de vraag naar zin. Met nadruk op verkennen en niet op antwoorden. Die ontdek je tenslotte zelf en die geef je zelf.

Wij zijn gespecialiseerd om de vraag naar zin te duiden, te benoemen en te concretiseren vanuit het perspectief van de ‘zin-zoeker’of  ‘zin-verkenner’. Het grote geheim van de vraag naar zin is allereerst de toespitsing ervan. Waar heb je het precies over, waarnaar ben je op zoek. Dat valt ook in onze tijd niet altijd mee, zeker als er sprake is van een existentieel vacuüm. Frankl noemt dit een vorm van bestaan waarin geen of nauwelijks zin wordt ervaren omdat je als mens niet weet wat je wilt, wat je kunt en waar je voor wilt gaan. Met toegenomen mogelijkheden in deze maatschappij om je in te zetten neemt ook het aantal keuzes gigantische proporties aan. En waar haal je de criteria vandaan om dan de goede keuze te maken, wat is je richtsnoer?

Feedback, dat wil zeggen inzoomen op deze vragen kan dan helpen. Ik noem dat een eerste stap in een proces. Aangeven dat je op zoek bent en een gesprekspartner zoeken om deze vraag samen te verkennen. Een tweede stap is goed kijken naar wie je bent en wat je wilt en wat je kunt. Waar word je blij van, waar raak je opgewonden van, ik bedoel niet seksueel, maar spiritueel! Wat doet je hart sneller slaan, welke gedachten en ideeën brengen passie in je naar boven? Behulpzaam kan de vraag zijn: ‘wat deed je als kind graag?’ Een antwoord op die vraag helpt je om beter te leren kijken naar je behoeftes. Ook de vraag ‘waar je echt trots op bent’ kan je verder helpen.

Hoe dicht ben je bij jezelf gebleven met de activiteiten die je onderneemt? Hoever ben je omwille van carrière, goodwill van anderen, en weet ik wat al niet afgedwaald van je oorspronkelijke inspiratie, je leven dat je graag zou willen leiden? Dit zijn allemaal vragen die je kunnen helpen om te benoemen wat je echt zou willen en wat je dwarszit dat wat je eigenlijk wilt verhindert te bereiken. Mensen houden vast aan een baan ook al geeft die geen voldoening omwille van een hypotheek.  Ik begrijp dat wel maar het is ook een vorm van slavernij. Waarom zou je een leven bij een baas blijven als je leven kleurloos, inspiratieloos en duf is op je werk? En je hebt maar een leven.

Een volgende stap is exact alles in kaart brengen door te benoemen wie je bent en wat je kwaliteiten zijn. Maar ook je zwakheden, je valkuilen. Wat zijn je dromen, waar wil je voor gaan, wat zijn je idealen. Als je nou helemaal geen idealen hebt en je brengt dit naar voren kun je er natuurlijk géén gaan verzinnen. Maar wat is jouw definitie van geluk voor jou persoonlijk? Wanneer ben je gelukkig of denk je het te zijn. Wat is daarvoor nodig? En welke weg zou er moeten worden uitgestippeld om dit doel te bereiken? Draait het daarbij alleen om jezelf of heb je ook anderen op het oog, gaat het welzijn van anderen, dierbare anderen je ook aan? Ik kan je nu al voorspellen als alles alleen maar om jou draait ben je snel uitgepraat. Dan is het meeste niet goed en niet goed genoeg want aan je verlangen tot zelfvoltooiing en zelfontplooiing komt nooit een einde. Dat is inherent aan dit mechanisme wat je gerust narcistisch kunt noemen. ‘

Mijn ervaring in de loop der jaren is dat je moet worden uitgedaagd. Jij moet worden aangesproken op je capaciteiten en je moet het gevoel hebben een zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan een taak, een opdracht, een werkstuk, een onderzoek en ga zo maar door. Jouw bijdrage moet er toe doen. Dat gevoel en die waarneming ketst als het ware terug naar jezelf als ervaring van zin. Dat geeft je een gevoel van zinnig bezig zijn. Jouw inzet is dan waardevol, heeft waarde ook in je eigen ogen. Dat is een andere vertaling van zin en zin hebben. Waarde. Samengevat is het eigenlijk heel eenvoudig: allereerst benoemen waar je mee zit, differentiëren en bestuderen, geef het een naam en je zult zien dat de chaos vanzelf overzichtelijk wordt en ten tweede jij bent gevraagd, jij bent van belang om jouw bijdrage te leveren. Als dit helder is ben je een flinke stap op weg. Hierover praten kan altijd, daarvoor zijn we.

John Hacking

24 augustus 2015