Handelingen in Open Access bij Radboud University Press - Interview met Hans Schilderman en Natalia Grygierczyk

Datum bericht: 12 juli 2022

Tom Lormans interviewde Natalia Grygierczyk (directeur van Radboud University Press) en Hans Schilderman (hoofdredacteur van Handelingen), ter gelegenheid van de onderbrenging van dit tijdschrift bij Radboud University Press en het door de KNAW, NWO en OPUS gehoste ‘open access’ platform ‘open journals’.

Tom:

Veel mensen die dit interview lezen, zullen niet bekend zijn met het tijdschrift Handelingen. Zou jij deze lezers mee kunnen nemen in de missie van dit blad?

Hans:

Handelingen is een blad met een lange geschiedenis waarin het veel transities heeft doorgemaakt. Veerkracht is hierbij een de rode draad: het tijdschrift heeft alle woelige jaren doorstaan. Het heeft zich ontwikkeld van een pastoraal tijdschrift met een sterk kerkelijke signatuur tot een blad dat met een handelingstheoretische insteek informeert over de praktische dimensie van religie in al haar facetten en vormen. In haar missie richt Handelingen zich op praktisch theologen en sinds een aantal jaren ook op praktische religiewetenschappers. Met haar oriëntatie op actuele praktische vraagstukken trachten we aan te sluiten op thema’s en belangen van onze lezers, in het bijzonder alumni van de verschillende landelijke opleidingen en de professionals in het veld.

Een transitie die Handelingen net heeft doorgemaakt, is dat het tijdschrift nu zal worden uitgegeven onder Radboud University Press. Wat betekent dit voor de signatuur van Handelingen?

Natalia:

Radboud University Press  is een open access uitgever die werkzaam is binnen Open Journals. Open Journals biedt een professioneel platform voor het publiceren van academische, peer-reviewed tijdschriften. Dit platform wordt mogelijk gemaakt door een samenwerking tussen de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de OPUS Stichting, een non-profit organisatie die zich richt op open-access publiceren. Wij zijn een wetenschappelijke uitgever. Wetenschappen die bij ons ondergebracht zijn kunnen zo breed en zo smal zijn als je je maar kunt bedenken. We zijn geen commerciële uitgever die het moet hebben van grote groepen lezers: ieder wetenschappelijk vakgebied – hoe klein ook – heeft haar bestaansrecht en kan bij ons een plekje vinden. Natuurlijk kan niet ieder tijdschrift zomaar bij ons aankloppen: de inrichting van de peer review processen is hierbij erg belangrijk. Daarnaast kijken we ook naar wat de samenstelling van de redactie is.

Hans:

Dat betekent dat Handelingen met de overgang naar Radboud University Press niet een blad van enkel de Radboud Universiteit wordt. Het is een blad van alle opleidingen in Nederland waarin praktisch theologen of religiewetenschappers opgeleid worden, inclusief de Universiteit voor Humanistiek. We schrijven voor professionals in het veld, waar deze zich dan ook bevinden: in de kerk, in scholen, de zorg of binnen overheidsinstanties. De breedte van het lezerspubliek waarop we ons richten wordt ook weerspiegeld in de redactie van Handelingen. Hierin zitten mensen van alle landelijke opleidingen. Er is nog maar weinig landelijk contact binnen onze discipline: het dreigt allemaal versplinterd te raken in sub-disciplines die vooral onderling en voor elkaar nog communiceren. Als redactie vinden we het belangrijk dat er juist ook naar de gehele breedte van het vak gekeken wordt.

Tom: En hoe kan Radboud University Press Handelingen helpen haar missie te bewerkstelligen?

Natalia:

In samenwerking met de redactie gaan we opzoek naar strategieën om een zo groot mogelijk lezerspubliek te bereiken. Open access is daar al één voorbeeld van: artikelen zijn voor iedereen toegankelijk. Daarbij zetten we er ook op in dat de artikelen makkelijk via Google te vinden zijn voor mensen. Handelingen wordt in alle bibliotheekcatalogi opgenomen en we zetten sociale media in om zoveel mogelijk exposure te genereren.

Radboud University Press kan daarnaast een paraplufunctie vervullen in het samenbrengen van verschillende wetenschappelijke disciplines. Een voorbeeld hiervan is dat we nu een eerste online symposium organiseren rondom een boek dat we hebben uitgegeven.  Het is voor te stellen dat we dergelijke symposia ook rond thema’s organiseren die wetenschappelijk interessant zijn. Zo’n symposium organiseer je dan niet enkel voor publiciteitsdoeleinden, maar het heeft daadwerkelijk wetenschappelijke en maatschappelijke substantie. In het najaar gaan we voor het eerst een conferentie organiseren rondom een boek dat we hebben uitgegeven. Er ligt hier wel een gemiste mogelijkheid omdat er geen afdeling bestaat die zich toelegt op de ondersteuning. Dit wordt bij de wetenschapper gelegd.

Tom: Handelingen presenteert niet enkel academische artikelen. Blijft dit zo met de overgang naar Radboud University Press?

Hans

We willen het idee van een thema centraal stellen verder doorvoeren. Iedere editie zullen we vijf academische artikelen hebben die zich op een bepaald thema richten. Deze artikelen zullen onderworpen worden aan een normale reviewprocedure. Dat wordt het corpus van het tijdschrift. Daarnaast hebben we rubrieken zoals “de scriptie”, “de promotie” en het interview met een hoogleraar buiten de theologie. Het leuke van dit soort themanummers is dat je een kennisarchief opbouwt dat, nu het digitaal wordt, ook makkelijk raadpleegbaar wordt voor studenten en onderzoekers. Er is dus een balans tussen academische artikelen en artikelen die meer maatschappelijk van aard zijn en ook valorisatiedoelen dienen.

Natalia

Zo’n mix is erg fijn. Op deze manier kun je een brug slaan tussen wetenschap en maatschappij en lezers uit allebei “de werelden” betrekken en met elkaar in contact brengen.

Hans

En dit is juist nu erg belangrijk. Alle moeite die gestoken wordt in interfacultaire discussie heeft altijd een praktische focus. Zo kun je laten zien dat wetenschap ook daadwerkelijk wat bij te dragen heeft.

Tom: Hoe kunnen we dan borgen dat de informatie inderdaad in de maatschappij  terecht komt?

Hans

De artikelen zijn in het Nederlands geschreven, dat maakt ze toegankelijker dan dat ze bijvoorbeeld in het Engels gepubliceerd worden. Daarnaast kunnen we maatschappelijke groepen daadwerkelijk uitnodigen op symposia zoals die regelmatig aan onze universiteiten plaatsvinden. De grootste winst voor Handelingen wordt gemaakt doordat we straks digitaal te vinden zijn. Zo blijven we er voor zorgen dat de informatie die we te bieden hebben daadwerkelijk ook beklijfd en ingezet wordt.

Natalia

Daarnaast loop je door open access niet tegen een muur aan wanneer je een artikel wil lezen. Maar dit veronderstelt dat je het artikel al gevonden hebt. Wanneer het gaat om de vindbaarheid van artikelen is meta-data belangrijk. Het gaat dan om een soort van digitale marketing zodat je via indexeringssites of Google goed gevonden kunt worden. Daarbij zijn wij diamond open access. Dit houdt in dat de auteur of redactie niets hoeven te betalen voor het publiceren van de artikelen. Open access is niet per definitie een ideale omstandigheid. Er kan ook sprake zijn van commerciële open acces dat er simpelweg toe dient geld te genereren. Voor uitgevers is het ook rendabel omdat ze voor open access meer betaald krijgen.

Predatory tijdschriften brengen de integriteit inderdaad in het geding. Deze tijdschriften vragen geld en publiceren dan alles. En sommige mensen trappen daar dan in. Ons verdienmodel is er niet op gericht om geld te vragen aan de redactie of auteurs. En het beoordelen van de wetenschappelijke waarde van de artikelen ligt nooit bij ons, het wordt altijd door de peer reviewers bepaald via onze Redactieraad.

Meer over Handelingen