Over dit onderzoek
Deze grootste en breedste onderzoekslijn binnen het Titus Brandsma Insituut richt zich op twee onderzoeksgebieden: wijsgerig-theologisch onderzoek en literair-historisch onderzoek.
1. Wijsgerig-theologisch onderzoek
Dit deel van het onderzoek bekijkt hoe spirituele en mystieke ideeën zich sinds de zestiende eeuw hebben ontwikkeld en wat hun impact is op moderne cultuur en denken. Daarbij richten we ons op drie belangrijke vragen:
- Wat maakt de spiritualiteit en mystiek sinds de moderne tijd uniek?
- Hoe hangen spiritualiteit, mystiek en ascese (of oefening in deugd) met elkaar samen in verschillende spirituele stromingen?
- Welke kritische vragen en nieuwe inzichten brengen spirituele en mystieke tradities voor onze huidige cultuur?
Daarnaast onderzoeken we waarom mystiek en spiritualiteit in de twintigste eeuw opnieuw in de belangstelling kwamen, bijvoorbeeld binnen wetenschap, politiek, kunst en populaire cultuur. Specifiek kijken we naar de invloed van mystieke en spirituele tradities op kunst en cultuur. Hoe hebben mystieke ervaringen en spirituele bronnen verschillende kunstvormen beïnvloed? En hoe verhouden esthetische en spirituele ervaringen zich tot elkaar?
2. Literair-historisch onderzoek
Dit onderdeel van het onderzoek richt zich op de Moderne Devotie en de mystieke literatuur uit die periode. Enkele belangrijke thema’s zijn:
- Het afronden van de uitgave van Geert Grotes werk, een belangrijke bron voor de Moderne Devotie.
- Onderzoek naar kloosterlijke en mystieke tradities die de Moderne Devotie hebben beïnvloed.
- De relatie tussen mystiek en ascese (deugdbeoefening) binnen de Moderne Devotie.
- Hoe de Moderne Devotie zich verder verspreidde en haar invloed op spirituele en mystieke stromingen in de vroegmoderne tijd.
Specifiek verdiepen we ons in de unieke mystieke cultuur die in de 15e en 16e eeuw in de Lage Landen, vooral in vrouwenkloosters, ontstond. Ook kijken we naar de bredere bloeiperiode van de mystiek in de 16e en 17e eeuw, met extra aandacht voor de karmelitaanse mystiek.
Door dit onderzoek willen we de spirituele en mystieke cultuur van het christelijk erfgoed toegankelijk maken voor een hedendaags publiek en bijdragen aan het begrip en de waardering van deze rijke tradities.
Benieuwd naar de Bibliografie van de Spiritualiteit en de Historie van de Moderne Devotie (BSHMD)? Bekijk de BSHMD database
Onderzoekers
A.H. Poirters (Ad)
wetenschappelijk medewerker (Titus Brandsma Instituut)
R.H.F. Hofman (Rijcklof)
wetenschappelijk medewerker (Titus Brandsma Instituut)
L. De Maeyer (Lieven) MA
wetenschappelijk medewerker (Titus Brandsma Instituut), extern gefinancierde promovendus (Tekstuele, historische en systematische studies van het Jodendom en Christendom)
Tevens betrokken bij deze onderzoekslijn zijn
- Als vrijwillig onderzoeker:
Marc de Kesel, Charles Caspers - Als geassocieerd onderzoeker:
Dick van Biemen, Kitty Bouwman, Matthias Laarman, Peter van Ool, Wolfgang Christian Schneider, Gerrit Steunebrink, Gert den Hartogh, Toine van den Hoogen, Hans Kienhorst, Kick Bras en Ruud ter Meulen.
Publicaties
Hans Kienhorst & Ad Poirters, 2023:
'Book Collections as Archaeological Sites'
Met de presentatie op 8 februari 2023 van hun monografie Book Collections as Archaeological Sites hebben Ad Poirters en geassocieerd onderzoeker Hans Kienhorst hun methodologisch vernieuwende, boekarcheologische studie naar de geschiedenis van de historische bibliotheek van klooster Soeterbeeck te Deursen afgerond.
Ad de Keyser & Marc de Kesel, 2023
Oog in oog met de wond
Marc De Kesel, 2023
Seks in biopolitieke tijden. Levenskunst met Foucault en Lacan
Resultaten
Recente activiteiten
- Geert Grote editieproject Rijcklof Hofman werkt aan zijn meerdelige kritische editie van de Opera omnia van Geert Grote (verwachte einddatum 2027).
- Ad Poirters publiceerde een artikel over de liturgische bronnen die Thomas van Kempen gebruikt heeft in De navolging van Christus.
- Samen met Peter Nissen redigeerde Ad Poirters hij de bundel met proceedings van het internatonale congres in 2021 ter gedachtenis van de 550ste verjaardag van het overlijden van Thomas van Kempen. Het boek zal in 2024 verschijnen.
- Ad Poirters en vrijwilliger Charles Caspers hebben hun bijdragen ingeleverd voor het handboek Thomas a Kempis’s Imitation of Christ: The History of a Book dat onder redactie van Mathilde van Dijk (RUG) zal verschijnen in de reeks Brill’s Companions to the Christian Tradition. Publicatie van dit boek is eveneens verwacht in 2024.