Waarom Tocqueville?

Alexis de Tocqueville zag dat gelijkheid een voorwaarde was voor het functioneren van een democratie. Een aristocratische samenleving die gebaseerd is op verschil gaat niet samen met een moderne democratie. De ontwikkeling in de richting van democratie en de ontwikkeling naar meer gelijkheid gaan volgens Tocqueville hand in hand.

Tocqueville zag in Amerika hoe het geloof een grote bijdrage leverde aan het idee van gelijkheid tussen burgers. Het christendom leert immers dat alle mensen gelijk zijn voor God. De volgende stap is dan de erkenning van gelijkheid van alle burgers voor de wet.

Het protestantisme met een veelal democratische kerkstructuur is het idee van gelijkheid goedgezind, al voert het protestantisme volgens Tocqueville meer nog naar de vrijheid en onafhankelijkheid dan gelijkheid. Het katholicisme met zijn hiërarchische kerkstructuur lijkt op het eerste gezicht minder in de richting van gelijkheid te werken. Maar, zag Tocqueville, zet de priesters en andere functionarissen tussen haakjes en wat volgt er dan: volstrekte gelijkheid tussen gelovigen. Ook zijn kerken traditioneel natuurlijke ontmoetingsplaatsen voor mensen ongeacht achtergrond of maatschappelijke positie en roepen zij alle gelovigen op om te zien naar hun naaste – wie dat ook is.

De ideeën van Tocqueville bieden ons een startpunt voor het nadenken over de betekenis van gelijkheid in onze samenleving en de manier waarop het geloof in woord en daad de afstand tussen mensen in onze samenleving helpt overbruggen.