Waarom deze thema's?
De thema’s van dit project zijn allemaal kernthema’s in discussies in onze moderne democratische samenleving: vrijheid; gelijkheid; instituties; burgerschap; waarden en normen; welzijn, geluk en eigenbelang; en het succes van geloof in de democratie.
Soms komen die thema’s heel nadrukkelijk aan de orde. Denk aan discussies over ‘waarden en normen’, over de vraag of vrijheid inhoudt maar te zeggen of doen wat je wilt of over de vraag of er steeds meer gelijkheidsdwang is of juist groeiende ongelijkheid. Soms blijven de thema’s meer onder de oppervlakte. Maar ook dan kunnen wij er niet omheen. Wanneer wij spreken over inburgeren, welk idee van burgerschap hebben wij dan in gedachten? En wat verwachten wij in een tijdperk van individualisering van belangrijke instituties, zoals kerk en overheid? Welke rol spelen persoonlijk welzijn, geluk en eigenbelang in een democratie?
Op een toekomstgerichte manier bijdragen aan discussies
Het project ‘Met Tocqueville in de Nieuwe Wereld. Een historische inspiratiebron voor geloven in de moderne samenleving’ wil op een moderne en toekomstgerichte manier bijdragen aan discussies in onze samenleving over deze kernthema’s en daarbij vooral kijken hoe wij met deze discussies verder komen.
Bij het stellen van de vragen én bij het kijken naar mogelijke oplossingsrichtingen wordt in dit project het gedachtegoed van de Franse denker Alexis de Tocqueville (1805 – 1859) als leidraad gebruikt. De prachtige analyses van de democratie in Amerika die Tocqueville tijdens zijn reis in dit land maakte, bieden daarvoor alle aanknopingspunten.
Relatie religie, cultuur en democratie
Het werk van Tocqueville strekt zich uit tot vele thema’s. De thema’s die in dit project centraal staan, worden ook door Tocqueville aan de orde gesteld. Van bijzonder belang is dat Tocqueville de democratie steeds beziet in relatie tot de religie en de cultuur van de samenleving. Dat is ook de invalshoek van dit project. Elk van de thema’s in dit project wordt in wisselwerking tot religie gezien.
In de manier waarop religie inwerkt op de democratie zijn verschillende dimensies te onderscheiden. Zo spreekt Tocqueville over religie in termen van het geestelijke fundament van de samenleving, maar ook van de invloed ervan op het maatschappelijk gelijkheidsdenken; van de drijfveren van mensen voor concreet gedrag van alle dag en voor geloof in de toekomst. Bij de behandeling van de gekozen thema’s komt religie dus steeds op een andere manier aan bod. Ook in dit project komt religie op uiteenlopende manieren aan de orde.