Thema's Winterschool 2024
Tijdens de Winterschool worden er vijf verschillende workshops aangeboden. De bovenste drie workshops gaan over een wetenschappelijk thema en de vertaling daarvan naar de klas. De andere twee workshops behandelen een didactisch thema. De workshops met wetenschappelijk thema bestaan uit een lezing van dertig minuten, gevolgd door een actieve workshop van een uur waarin je ervaart hoe je het thema in je klas kunt inzetten. De workshops met een didactisch thema bevatten een theoretisch deel van ongeveer een half uur en een actief deel van een uur.
Medicijn voor kinderen
Hoe hiv-medicatie geschikt wordt gemaakt voor kinderen
Door prof. dr. David Burger, dr. Angela Colbers en leraren van Kindcentrum TOON
Mensen met hiv moeten dagelijks meerdere medicijnen gebruiken. Voor volwassenen zijn er meer dan 20 verschillende medicijnen beschikbaar, maar voor kinderen (nog) niet. Dit komt doordat nieuwe medicijnen vaak eerst ontwikkeld worden voor volwassen voordat deze worden aangepast voor kinderen. Om medicijnen voor volwassenen geschikt te maken voor kinderen zijn verschillende onderzoeken nodig, want de medicatie moet op verschillende manieren worden aangepast. Denk bijvoorbeeld aan de dosering in relatie tot werking en bijwerkingen, maar ook aan de vorm waarin het medicijn wordt ingenomen zoals de pilgrootte en de smaak.
Lezing
Prof. dr. David Burger, hoogleraar klinische farmacie, en dr. Angela Colbers, hoofdonderzoeker farmacokinetiek, doen onderzoek naar een hiv-behandeling voor kinderen. In hun lezing vertellen ze meer over het hiv-virus en hoe dit via de zwangerschap van de vrouw wordt overgebracht naar het kind. Daarnaast vertellen ze hoe zij een nieuw medicijn voor kinderen hebben ontwikkeld.
Workshop
Tijdens de workshop ontdek je in een actieve spelvorm meer over het hiv-virus en hoe deze wordt behandeld. Experimenteer met de juiste dosis van een ‘medicijn’. Onderzoek met een blind experiment welke smaak het beste werkt om de bittere smaak van een medicijn te maskeren. Welke bijwerkingen zijn wel en niet acceptabel? Tot slot zullen de leraren van Kindcentrum TOON hun ervaringen met je delen over het verloop van het project ‘Medicijn voor kinderen’ in de klas.
Fantaserende dieren
Ontdek waarom verbeelding cruciaal is om dieren te begrijpen
Door dr. Annabelle Dufourcq en coördinatoren van IMC Weekendschool Nijmegen
Mensen zijn al eeuwenlang gefascineerd door dieren. Niet alleen is daarbij het uiterlijk en gedrag beschreven, ook fantasie speelt een grote rol bij hoe naar dieren wordt gekeken. Maar hebben dieren zelf ook fantasie en hoe onderzoek je dat? Tot dusver zijn er verschillende gedragingen zoals empathie en misleiding bij dieren waargenomen die laten zien dat dieren inderdaad gebruik maken van de verbeelding. Dit maakt het mogelijk de verbeelding van dieren te bestuderen door hun gedrag te observeren.
Lezing
In haar lezing vertelt dr. Annabelle Dufourcq, universitair hoofddocent metafysica en wijsgerige antropologie, meer over verbeelding bij dieren. Aan de hand van het gedrag van dieren laat ze zien dat dieren zelf fantasierijke vermogens bezitten. Om de fantasie van dieren te kennen, kunnen mensen hun eigen fantasie inzetten.
Workshop
In de aansluitende workshop ontdek je de wereld van dieren vanuit een filosofisch oogpunt. Ontdek waarom verbeelding zo belangrijk is en hoe dieren hun verbeelding gebruiken. Hoe onderzoek je het gedrag van dieren en welke rol speelt verbeelding hierbij? Hoe verschillen fantasiedieren van echte dieren? Samen denk je na over empathie richting mensen en dieren. Tot slot delen de coördinatoren van IMC Weekendschool hun ervaringen uit de klas met het project ‘Fantaserende dieren’.
Slaap en geheugen
Onderzoek naar slaap en geheugen is een labyrint
Door dr. med. Lisa Genzel en leraren van basisschool de Laarakker en basisschool de Laarhorst
Herinner jij nog waar je was en wat er gebeurde exact vier weken geleden? De kans is groot van niet. Maar waarschijnlijk herinner je juist wel waar je was en wat er gebeurde op je vorige verjaardag. Niet alle herinneringen worden voor lange tijd in ons brein opgeslagen. En dat is maar goed ook! Want de grote hoeveelheden informatie die het brein gedurende de dag binnenkrijgt, hoeft ook niet allemaal opgeslagen te worden. Ons brein besluit welke herinneringen we voor lange tijd onthouden en welke we vergeten en hierbij speelt slaap een belangrijke rol. Welke hersengebieden hierbij een rol spelen en hoe slaap het geheugen beïnvloedt, wordt onderzocht met behulp van dieronderzoek.
Lezing
In haar lezing vertelt dr. med. Lisa Genzel, universitair hoofddocent bij het Donders Instituut, over de invloed van slaap op ons geheugen en denkend vermogen. Dit legt ze uit aan de hand van haar dieronderzoek naar het geheugen van ratten.
Workshop
In de aansluitende workshop duik je in de wereld van slaap en het geheugen. Hoe kun je nieuwe kennis makkelijker onthouden? Welke verschillende stadia doorlopen wij tijdens onze slaap? En hoe verschillen de slaapvoorkeuren tussen tieners en volwassenen? Ook ga je samen met de andere deelnemers in discussie over proefdierenonderzoek. Ter afsluiting delen de leraren van de Laarakker en de Laarhorst hun ervaringen uit de klas met het project ‘Slaap en geheugen’.
Perspectieven als kompas voor het vormgeven van thematisch onderwijs
Door dr. ir. Alma Kuijpers
In het basisonderwijs wordt leerstof vaak thematisch behandeld. Thematisch onderwijs sluit aan bij de wereld die leerlingen nu en later tegenkomen en maakt het leren betekenisvol. Door een thema te bevragen, verbreden en verdiepen leren leerlingen hoe ze grip kunnen krijgen op de wereld om hen heen. In de praktijk is echter het niet eenvoudig om deze doelen te realiseren. Hoe leer je leerlingen bijvoorbeeld om (goede) vragen te stellen bij een thema? En hoe zorg je ervoor dat leerlingen niet alleen leuke activiteiten uitvoeren, maar een thema ook inhoudelijk verbreden en verdiepen?
Perspectiefgericht onderwijs is ontwikkeld door het ICLON, Universiteit Leiden, en bestaat uit 20 perspectieven waarmee het curriculum van basis- en voortgezet onderwijs gedekt kan worden. Tijdens deze interactieve workshop maak je kennis met perspectieven en hoe je ze kunt inzetten om leerlingen vragen te leren stellen en thematisch onderwijs te verbreden en verdiepen.
Alma Kuijpers is onderzoeker en betrokken bij de professionalisering van docenten op het gebied van perspectiefgericht onderwijs bij het ICLON, universiteit Leiden. Ze is gepromoveerd in de scheikunde (1999) en voltooide een postdoctorale lerarenopleiding scheikunde.Onderzoekend leren
Hoe begeleid je leerlingen bij het bedenken van eigen onderzoek?
Door Jan van Baren-Nawrocka
Deze workshop is uitdrukkelijk bedoeld voor deelnemers aan de Winterschool die nog geen ervaring hebben met (onze manier van) onderzoekend leren. Ook is er een kleine overlap met de leerlijn workshop van vorig jaar.
Tijdens de workshop ligt de focus op het formuleren van onderzoeksvragen met kinderen.
Eerst zal kort worden ingegaan op de opbouw van deze vaardigheid vanaf de kleuterklas tot en met groep 8. Daarna richten we ons op het begeleiden van leerlingen in de bovenbouw bij het bedenken van onderzoek. Samen ontdekken we wat een goede onderzoeksvraag is. We nemen de wetenschappelijke thema's van deze Winterschool als basis om eerst zelf met het bedenken van onderzoek te oefenen. Vervolgens bespreken we samen de begeleiding: wat kun je van de kinderen verwachten en wanneer en hoe help je bij het bedenken van onderzoek en het formuleren van een onderzoeksvraag?
Jan van Baren-Nawrocka is adviseur wetenschapseducatie bij het Wetenschapsknooppunt Radboud Universiteit (WKRU) en mede auteur van de Leidraad onderzoekend leren en de Leerlijn onderzoeksvaardigheden van het WKRU.