Aflaat uit 1329 naar Bonn

Op 1 februari 2018 heeft het Katholiek Documentatie Centrum aan dr. Norbert Schlossmacher, de stadsarchivaris van Bonn een unieke aflaat uit 1329 overgedragen. In het perkamenten document schonk een twaalftal bisschoppen namens Paus Johannes XXII (1316-1334 te Avignon) een aflaat aan bedevaartgangers die de tocht naar het klooster van Vilich (nu in Bonn) ondernamen.

Dit Benedictijner klooster was in 978 door de ouders van de eerste abdis Adelheid gesticht. Adelheid was rond 960 geboren in Geldern (vlakbij Nederlandse grens, en de oude hoofdstad van het hertogdom Gelre). Het opstellen van de aflaat vond plaats in een roerige tijd in de katholieke kerk: de pausen woonden in Avignon en niet in Rome, de kerk had een ernstig conflict met de Duitse keizer en binnen de kerk woedde een heftige discussie over de vraag of Jezus en zijn apostelen bezittingen hadden of niet. Een uitspraak daarover had gevolgen voor de legitimatie van het kerkelijk bezit. De Paus, Johannes XXII, vond van wel, sommige monniken niet. De paus won het pleit. Te midden van deze spanningen kreeg het klooster dit geschenk. De kwijtschelding van zonden verhoogde de aantrekkelijkheid van een pelgrimsreis naar Vilich.

Hoe dit kostbare stuk perkament in het KDC terecht is gekomen is nog een raadsel. De aflaat kwam een paar jaar geleden te voorschijn uit de collectie reststukken. Dat gebeurt wel vaker. Waarschijnlijk maakte het deel uit van een kloosterarchief of van een eigen collectie van een hoogleraar, wiens archief aan het KDC werd geschonken. Het KDC heeft het stuk aangeboden aan het archief in Bonn omdat het niet past in de KDC-collectie dat zich richt op de geschiedenis van het Nederlands katholicisme na 1800. Het document hoort in Bonn thuis.

Dr. Schlossmacher was zeer verheugd over deze overdracht omdat er maar weinig middeleeuwse handschriften bewaard zijn gebleven als gevolg van een grote brand in de zeventiende eeuw en de vernielingen tijdens de Franse Revolutie. De aflaat wordt het pronkstuk op de open-archievendag die Bonn dit jaar organiseert.

Ook in de landelijke media was er volop aandacht voor deze gebeurtenis. Lees hier meer over op de website van de NOS.