Actie voor ‘eigen onderwijs’ krijgt na 140 jaar een gezicht!

De zomer van 1878 was vol protest. Meer dan 460.000 burgers uit orthodox-protestantse en rooms-katholieke hoek plaatsen hun handtekening onder petities aan de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en de Koning voor het behoud van hun ‘eigen school’. Het Volkspetitionnement was een belangrijke eerste stap in de democratische emancipatie van deze twee bevolkingsgroepen. Dit zou uiteindelijk in 1917 leidde tot een hervorming van het onderwijs en kiesstelsel.

In het Nationaal Archief zijn de handtekeninglijsten uit dit jaar nog altijd bewaard gebleven. Het betreft meer dan 14.000 lijsten, afkomstig uit het hele land. Wie waren de mensen achter deze handtekeningen? Wat was hun achtergrond? Waarom deden ze mee aan deze actie?

Sinds 2015 zijn historici van de Vrije Universiteit Amsterdam, de Radboud Universiteit Nijmegen en het Katholiek Documentatie Centrum bezig met een project om deze vragen te beantwoorden. Onmisbaar hierbij was de hulp van ruim 250 toegewijde en gemotiveerde vrijwilligers die via de website van VeleHanden.nl de namen één voor één hebben ingevoerd. Zij maakten hiervoor gebruik van digitale scans die door het Nationaal Archief beschikbaar zijn gesteld.

Na bijna drie jaar is hun noeste arbeid voltooid. In het najaar van 2018 resulteerde dit in een nieuwe online database met interactieve kaart, die voor verder onderzoek gebruikt kan worden. Deze database is vanaf nu te benaderen op www.vp1878.nl. Tevens zal de database in januari 2019 over worden gedragen aan het Nationaal Archief. De gegevens zullen daarmee duurzaam beschikbaar worden gesteld aan onderzoekers in binnen- en buitenland.

Voor onderzoekers biedt dit materiaal allerlei nieuwe mogelijkheden. Niet alleen voor lokaal en genealogisch onderzoek, maar ook voor internationaal academisch onderzoek is petitie-geschiedenis namelijk enorm in opkomst. Zo nemen historici van de universiteiten van Manchester, Londen en Leiden deel in een onderzoeksnetwerk, genaamd Petitions and Petitioning from the Medieval Period to the Present. Onze ambitie is om het Volkspetitionnement van 1878 mee te nemen in deze internationale ontwikkelingen.