Jasper Hondelink in Freiburg, Duitsland
Toen ik naar Freiburg verhuisde was de vierde band van Heideggers Schwarze Hefte net gepubliceerd. In eerste instantie was ik verbaasd toen ik merkte dat mensen er steeds over begonnen wanneer ik met ze sprak; de meeste van hen studeerden geen filosofie. Verbaasder nog was ik toen bleek dat de hele stad het erover had. Op straat spraken mensen erover, in de kroeg ving ik steeds weer verhitte discussies op en zelfs wachtend in de rij voor de kassa in de supermarkt heb ik een keer een stevige ruzie over de zin en onzin van Heideggers filosofie mogen aanschouwen.
Wat ik hiermee wil zeggen is dat filosofie echt leeft in Freiburg en dat je haar sporen overal tegenkomt. In de hal van de Albert-Ludwigs Universität herinnert een monument aan Husserls rectorschap en later onrechtvaardig ontslag, zelf nam ik deel aan een seminar van een leerling van Gadamer en twee van mijn huisgenoten hebben op de middelbare school gymles gehad van Heideggers kleinzoon. Dat je die geschiedenis steeds weer tegenkomt is ook niet gek: de filosofische faculteit van Freiburg is altijd al een van de belangrijkste in Duitsland geweest. Zo studeerden en werkten onder meer Husserl, Heidegger, Rickert, Arendt, Gadamer, Weber, Carnap, Benjamin, Marcuse en langer geleden ook Desiderius Erasmus en Albertus Magnus aan de universiteit van Freiburg. En nog steeds is de Albert-Ludwigs Universität een topuniversiteit, onder andere vanwege het onderzoek op het gebied van hermeneutiek en fenomenologie, dat nog steeds een erg belangrijke rol speelt. Deze sfeer proef je en het is heel gaaf om dat mee te maken.
Filosofie studeren in Freiburg is mij dus erg goed bevallen, maar niet alleen vanwege de rijke geschiedenis en erudiete professoren. Ook de manier waarop het onderwijs verloopt is interessant om mee te maken, omdat er best wat verschil is met Nijmegen. Normaliter volgen Duitse studenten voornamelijk hoorcolleges in het eerste jaar en worden werkcolleges en seminars een steeds belangrijker onderdeel van het curriculum in de daaropvolgende jaren. De groepen zijn een stuk kleiner dan bij ons, wat studenten goed in staat stelt om met elkaar te discussiëren en dat gebeurd daadwerkelijk ook meer dan hier in Nijmegen. Het is helemaal niet ongebruikelijk dat studenten tijdens een seminar langdurig met elkaar in discussie raken zonder dat een docent iets hoeft te zeggen en ook komt het regelmatig voor dat studenten minutenlange monologen houden over hun interpretaties van bepaalde passages van een tekst. Ik heb Duitse studenten als veel mondiger ervaren dan de Nederlandse en dat is leuk, omdat ik zelf tijdens discussie altijd het meest het gevoel heb dat ik met filosofie bezig ben.
Maar Freiburg is natuurlijk meer dan alleen haar universiteit. Ook de stad zelf is een erg fijne plek om te wonen. Freiburg is een heel idyllisch Zuid-Duits stadje met overal oude brave huisjes, pleintjes en kroegjes. Af en toe krijg je er het gevoel dat je in een sprookje rondloopt. Een mooi gezicht zijn de Bächle, kleine kanaaltjes in de oude binnenstad waar mensen ’s zomers gaan zitten om hun blote voeten in het water te koelen en een biertje te drinken. De stad ligt aan een riviertje in een dal en altijd en overal zie je in de verte heuvels met bossen of wijngaarden om je heen. Op één van de heuveltoppen liggen nog wat ruïnes van een oud kasteel en heb je een mooi uitzicht over de oude binnenstad, met in de verte Frankrijk en de Vogezen. Ook ligt daar een fraaie Biergarten, waar ik in de lente en zomer een baantje had.
Vooral in de zomer vond ik Freiburg echt prachtig. Er is dan om de haverklap een festival in de binnenstad met allerlei dingetjes en bandjes en grote Maßkrüge bier. Heel gaaf is het in deze tijd ook om ’s avonds op het Augustinerplatz rond te hangen, waar soms wel honderd of tweehonderd mensen bij elkaar komen om wat te drinken, te kletsen of muziek te maken. In Duitsland mag je gewoon drinken op straat, dus iedereen neemt zelf wat mee en koelt het in een Bächle. En als de supermarkten ’s avonds dichtgaan komt een brave man tevoorschijn die tot in de late uurtjes over het plein scharrelt en flessen gekoeld bier verkoopt uit zijn fietstassen. Bier uit de regio van Freiburg is sowieso erg de moeite waard. Er zijn in de omgeving een stuk of vijf grote commerciële brouwers en het bier daar behoord, wat mij betreft , tot het beste van DuitslandDe stad is verder heel internationaal, waarschijnlijk grotendeels omdat de universiteit zo’n goed netwerk heeft. Ik heb er mensen ontmoet uit allerlei landen in Europa, maar er waren ook veel Afrikanen, Arabieren en bijzonder veel Chinezen en Japanners in Freiburg. En een horde Amerikanen. Het is erg leuk om te midden van al die culturen te leven, verhalen over andere landen te horen en rare buitenlandse gerechten voor elkaar te koken. Aanvankelijk woonde ik vlak bij de binnenstad, maar na twee maanden ben ik verhuisd naar een flat van de studentenhuisvestingsstichting aan de rand van Freiburg. Daar woonden zo’n vierhonderd studenten waarvan ongeveer de helft uit het buitenland kwam. Voor de internationale studenten werd ook van alles georganiseerd, maar daar heb ik zelf niet zoveel van meegekregen.
Naar de rand van de stad verhuizen klinkt overigens misschien naar, maar het bracht ook een groot voordeel met zich mee. Aan de rand van Freiburg zit je namelijk bij de uitlopers van het Zwarte Woud, een gigantisch bos met een oppervlakte van ongeveer zesduizend vierkante kilometer (ter vergelijking: de oppervlakte van de provincie Gelderland is nog geen vijfduizend vierkante kilometer). In het Zwarte Woud heb je middelgebergte, diepe kloven, allerlei meren en een hoop gave wandelroutes. Je komt er langs oude kapelletjes uit de tijd dat er nog veel pelgrims door het bos trokken, er zijn hutjes waar je kunt schuilen of indien nodig overnachten en af en toe kom je in ingeslapen dorpjes terecht. Haast elke week ben ik er wel op uitgetrokken om de hele dag door het bos te dwalen. Zeker een aanrader wanneer je besluit om naar Freiburg te gaan!