Centrum Ontmoeting der Volkeren
Archiefnummer: 1288
Archiefnaam: COV
Sector: Caritas en maatschappelijk werk
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: 1996-2009
Ten geleide
Centrum Ontmoeting der Volkeren (1996-2009)
Het Centrum Ontmoeting der Volkeren (COV) is een organisatie die zich beijvert voor de bevordering van vrede en gerechtigheid in de wereld door het ondersteunen en financieren van ontwikkelingswerk in de Derde Wereld.
De basis van het Centrum werd in1968 gelegd met de oprichting van een idealistische leefgemeenschap door een kleine groep bevlogen mensen onder leiding van pater Frans van Lieshout, lid van de Orde van Oblaten van Maria. Inspiratiebron hierbij was de pauselijke encycliek “Populorum Progressio” (“Over de ontwikkeling der volkeren”) uit 1967, waaraan de groep later ook haar aanvankelijke naam “Centrum Ontwikkeling der Volkeren” zou ontlenen. Van Lieshout stond een leefgroep voor ogen die “een centrum van gemeenschap, onderlinge saamhorigheid en trouw zou zijn voor allen die zich willen inzetten voor de ontwikkeling der volkeren”. In de praktijk zou dat betekenen, dat zij “een leefgemeenschap moet zijn voor leken en religieuzen (….), die afstand hebben gedaan van al hun stoffelijke en geestelijke goederen. Na een half jaar proeftijd moet men zich minimaal voor 2 à 3 jaar binden om ontwikkelingswerk te doen. Na de dienstjaren wordt men gastvrij en familiaal in het Centrum onthaald om op krachten te komen, om daarna zijn weg door het leven naar eigen keuze te vervolgen”.
In 1968 startte de leefgroep in Sevenum, maar zij verkaste al in dat zelfde jaar naar Kerkrade toen daar door een zusterorde het voormalige pand van een kloostergemeenschap aan de stichting te huur werd aangeboden. De eerste jaren van haar bestaan functioneerde de leefgroep onder de vlag van de stichting Homeon ( “Hout, Metaal en Ontwikkelingslanden”), een stichting die van Lieshout al in 1966 in het leven had geroepen om vakopleidingen te verzorgen voor lekenjongeren die naar een ontwikkelingsland uitgezonden wilden worden.
Deze leefgroep vormde de kern van het COV. Van hieruit werden vooral jonge mensen voorbereid op vrijwillige uitzending naar de Derde Wereld. De stichting verzorgde en betaalde de opleiding en begeleiding van de vrijwilligers. Ook mensen die niet uitgezonden wilden worden, maar wel de ideeën van het COV actief wilden ondersteunen konden tot de leefgroep toetreden.
In 1969 telde de leefgroep ongeveer twintig leden, die allemaal buiten het Centrum een baan hadden. Het salaris dat zij daarmee verdienden stonden zij, op honderd gulden na, aan het centrum af. Van dit geld werden aanvankelijk de reiskosten van de uitgezonden ontwikkelingswerkers betaald. Het Centrum beheerde geen eigen projecten, maar stelde mensen beschikbaar en stoomde ze klaar voor projecten van andere ontwikkelingsorganisaties. Om begrip en solidariteit te scheppen tussen de uitgezondenen en de thuisblijvers werden in het Centrum lezingen en gespreksavonden georganiseerd. De uitzendingen van het COV vonden altijd plaats in samenwerking met bestaande ontwikkelingsorganisaties, zoals de Stichting Nederlandse Vrijwilligers (SNV). Om vrijwilligers voor te bereiden op hun uitzending bood het centrum acculturatiecursussen aan waarin hen geleerd werd te functioneren in een andere cultuur. Ook beschikte het centrum over een bibliotheek met lectuur over ontwikkelingswerk en bood het de aspirant-ontwikkelingswerkers de gelegenheid tot het leren van een taal. Bovendien konden er met teruggekeerde vrijwilligers ervaringen uitgewisseld worden.
Middels een statutenwijziging ging in 1974 de Stichting Homeon over in de Stichting Centrum Ontwikkeling der Volkeren (COV). De nieuwe stichting had volgens haar statuten ten doel om “te komen tot een vaste leefgemeenschap van mensen die hun verantwoordelijkheidsgevoel voor de medemens in daden van gemeenschapsvorming willen omzetten en zodoende een ontmoeting mogelijk willen maken tussen vrijwilligers en vrijwilligsters, die dan vanuit deze gemeenschapsgedachte willen uitgaan naar de landen in ontwikkeling”.
Om zich er van te verzekeren dat de leefgroep er zou kunnen blijven wonen, kocht het Centrum in 1975 het pand in Kerkrade, dat zij tot dan van de zusterorde huurde. Toen het Centrum echter in 1977 de gelegenheid kreeg een klooster annex schoolgebouw aan de Keerderberg in Cadier en Keer van de Zusters van Barmhartigheid te kopen besloot men deze kans te grijpen; vooral omdat in dit nieuwe gebouw het Centrum veel meer ruimte tot zijn beschikking zou krijgen. Het gebouw moest wel ingrijpend verbouwd worden en daarom zou het nog tot 1979 duren voordat het Centrum er zijn intrek in nam. Het nieuwe pand was erg ruim en beschikte over een grote conferentiezaal, een vergaderzaal en logeerruimtes. Op het terrein bevond zich bovendien een boerderij, die door de stichting geëxploiteerd werd en die haar jaarlijks een bescheiden bedrag opleverde.
Om de leefgroep niet mede op te laten draaien voor de exploitatiekosten van dit grote complex werden de boekhoudingen van de leefgroep en de rest van de stichting gesplitst. De kosten van de leefgroep werden uitsluitend gedekt door de pensiongelden die door haar leden zelf werden ingebracht. De bronnen van inkomsten van de stichting waren, afgezien van de opbrengst van de boerderij, donaties en gelden die door sympathisanten van het COV bijeen gebracht werden.
Het eigenlijke werk van het Centrum, het uitzenden, ondersteunen en bij terugkeer opvangen van vrijwillige ontwikkelingswerkers, ging intussen onverminderd voort. Bovendien bood de nieuwe behuizing uitstekende faciliteiten voor het organiseren van discussieavonden en informatieweekenden waarop thema’s met betrekking tot ontwikkelingshulp werden uitgediept. Ook konden er nu door de leefgroep jaarlijks vriendendagen georganiseerd worden. De ideeënuitwisselingen tijdens deze bijeenkomsten resulteerden begin jaren tachtig in het formuleren van een tweede hoofddoelstelling: “het op gang brengen van een bewustwordingsproces en een mentaliteitsverandering in Nederland met betrekking tot ieders eigen aandeel bij het in stand houden of bestrijden van de ongelijkheid in de wereld”.
Vanaf maart 1982 gaf het Centrum een contactblad uit, “De Keerkring”, dat tot doel had de band tussen vrijwilligers, leefgroepleden en sympathisanten te versterken. Deze combinatie van “rondschrijfbrief en krantje”, zoals de redactie het zelf noemde, zou per seizoen verschijnen. In 1999 werd de naam van het blad veranderd in COVER.
Eind 1984 bereikte van Lieshout een verzoek om hulp uit het bisdom Windhoek in Namibië. Het ziekenhuis in Swakopmund had dringend behoefte aan vrijwilligers. Het COV gaf gehoor aan dit verzoek en zond in 1985 samen met SNV zeven vrijwilligers uit naar Swakopmund. In het heetst van de onafhankelijkheidsstrijd in Namibië tussen de SWAPO en Zuid-Afrika werden ze echter allemaal het land uitgezet. Toen Namibië in 1990 onafhankelijk werd en veel van de Zuid-Afrikanen, die in de gezondheidszorg werkten, het land verlieten kregen de RK missieziekenhuizen met grote personeelstekorten te kampen. Opnieuw werd er een beroep op het COV gedaan waarna het centrum in de daaropvolgende jaren een groot aantal mensen naar Namibië uitzond. Sinds die tijd bestaat er een sterke band tussen het COV en Namibië en zijn haar activiteiten daar een van de pijlers van haar beleid.
In het begin van de negentiger jaren werden in het Centrum op verzoek van de gemeente Margraten gedurende vier jaar asielzoekers opgevangen. Door het beslag dat de asielzoekers op een deel van de woonruimte legden werd de mogelijkheid om gasten te huisvesten sterk verkleind. Deze gasten konden teruggekeerde ontwikkelingswerkers zijn, maar ook mensen die kwamen revalideren of RIAGG-cliënten die tijdelijk onderdak nodig hadden. Hierom werd in februari 1992 begonnen met de bouw van dertien wooneenheden op het terrein van het Centrum. Eigenaar hiervan werd een nieuwe stichting, de Stichting Keerderberg (1991-2007), die ook het beheer en de verhuur van de wooneenheden verzorgde. Na vier jaar stopte het COV met de opvang van de asielzoekers, omdat dit te grote problemen voor het Centrum opleverde. De appartementen werden later aan studenten verhuurd.
In 1993 vierde het COV haar 25-jarig jubileum. Zij had inmiddels 80 vrijwilligers uitgezonden, waarvan de meesten na afloop van hun uitzending weer op verhaal hadden kunnen komen in het centrum. Het COV had hiermee een eigen plek verworven binnen de wereld van het ontwikkelingswerk. In dit jubileumjaar werd besloten de naam van het Centrum te veranderen; de “O” zou voortaan niet meer voor “Ontwikkeling”, maar voor “Ontmoeting” komen te staan. Op basis van voortschrijdend inzicht was men het gebruik van het woord ontwikkeling als te bevoogdend gaan beschouwen. In overeenstemming hiermee luidde de nieuwe missie van het Centrum: het tot stand brengen van ontmoetingen en samenwerkingsverbanden hier en elders in de wereld.
Om de leden meer invloed te verlenen op de uitvoering van het beleid werd in 2000 besloten de juridisch onafhankelijke Vereniging COV op te richten. Deze bestond uit leden en donateurs, waarvan alleen de leden stemrecht kregen. De Algemene Leden Vergadering (ALV) van de vereniging koos een bestuur dat beleidsvoornemens vaststelde en deze vervolgens aan de ALV ter goedkeuring voorlegde. Onder het bestuur functioneerden vier units die zorg droegen voor de uitvoering van het beleid t.w. de units Uitzendingen, Voorlichting en Informatie, Marketing en Administratie en de unit Beheer en Financiën. De Stichting COV bleef bestaan en beheerde de financiën en het onroerend goed van het Centrum. De Vereniging COV kreeg van de stichting jaarlijks een bedrag van fl. 230.000 voor de betaling van vaste lasten en andere uitgaven. De leefgroep bleef als een vereniging bestaan waarbij haar financiën buiten de jaarrekening van de stichting gehouden werden, die echter wel financieel garant bleef staan. De stichting Keerderberg bleef eigenaar van de in 1992 gebouwde appartementen, maar stond het vruchtgebruik hiervan af aan de Stichting COV.
De leefgroep gaf in 2002 te kennen elders te willen gaan wonen omdat ze meer afstand van het Centrum wilde nemen. De belangrijkste reden hiervoor was, dat de leefgroepleden, die inmiddels aardig op leeftijd begonnen te raken, grote moeite kregen met het werk dat gepaard ging met de opvang van de gasten van het Centrum en met het onderhoud van het voormalige kloostergebouw.
In datzelfde jaar overleed Frans van Lieshout, wat een groot verlies voor het Centrum was. Zijn dood was de afsluiting van een tijdperk en zou de opmaat zijn voor ingrijpende veranderingen binnen het COV. Enkele maanden na de dood van van Lieshout werden er door het bestuur van de stichting drie belangrijke beslissingen genomen. Allereerst wilde men een ontwikkelingsdeskundige met goede contacten met het ministerie van Buitenlandse Zaken en een gedegen kennis van Namibië vragen zitting te nemen in het bestuur. Mevrouw Cornélie van Waegeningh, voormalig zaakgelastigde op de Nederlandse ambassade in Namibië, werd in 2003 bereid gevonden hiertoe in het bestuur plaats te nemen. Verder werd besloten tot de aankoop van een nog te bouwen appartementencomplex aan het Aldegondaplantsoen in Maastricht waar de zes overgebleven leden van de leefgroep een woning zouden kunnen krijgen. De kosten van deze aankoop, € 1,8 miljoen, zouden gefinancierd worden met de opbrengst van de verkoop een deel van het onroerend goed dat de stichting aan de Keerderberg in Cadier en Keer bezat. Tenslotte besloot het bestuur dat de Vereniging COV zich bij haar ontwikkelingswerk zou moeten beperken tot twee terreinen t.w. Afrika ten zuiden van de Sahara en gezondheidszorg, en dan met name de HIV- en Aidsproblematiek.
In 2004 vond de verhuizing plaats van de zes overgebleven leefgroepleden naar het Aldegondaplantsoen in Maastricht. De Stichting COV was eigenaar en beheerder van het complex en de voormalige leefgroepleden waren lid van de Vereniging van eigenaren. Om verwarring met Vereniging COV te vermijden werd de naam van de Stichting COV in 2005 veranderd in SOV. De stichting Keerderberg ging in 2007 op in de SOV.
In dezelfde periode noopten de snel veranderende inzichten in de wereld van het ontwikkelingswerk het SOV zich opnieuw te bezinnen op haar beleid. Hiertoe werden in 2006 en 2007 een drietal werkconferenties georganiseerd waarop aan de hand van het in 2006 opgestelde beleidsplan “Van doelstelling tot concreet resultaat” plannen werden ontwikkeld voor een nieuwe strategie van de stichting. Dit resulteerde in 2008 in de vaststelling van een nieuw beleid waarbij de stichting geen mensen meer zou uitzenden, maar alleen nog fondsen ter beschikking stelde aan projecten op het gebied van gezondheidszorg en onderwijs in met name Namibië en Malawi. De uiteindelijke toewijzing van die fondsen zou voortaan gebeuren op basis van adviezen van plaatselijke adviesraden, samengesteld uit leden van de lokale bevolking. Deze adviesraden zouden ook toe moeten zien op de uitvoering van de gehonoreerde projecten. De stichting besloot in ieder geval tot 2015 langs deze beleidslijn te gaan opereren.
Website Stichting COV
Literatuur van en over het Centrum Ontmoeting der Volkeren kunt u vinden in RUQuest.
KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Centrum Ontmoeting der Volkeren’ vindt u het bedoelde materiaal.