Stichting Nationale Katholieke Gezinszorg

Archiefnummer: 894
Archiefnaam: NKG
Sector: Caritas en maatschappelijk werk
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: 1944-1972

Zie ook het KDC-archief van de Stichting Katholieke Gezinszorg in Noord-Holland

Plaatsingslijst (pdf, 81 kB)



Ten geleide
Stichting Nationale Katholieke Gezinszorg (1944-1972)
De Nationale Katholieke Gezinszorg is begonnen in het bevrijde zuiden met hulpverlening aan door de oorlog getroffen gezinnen. In 1946 sloten vijf diocesane stichtingen zich aaneen tot de Stichting Nationale Katholieke Gezinszorg, ook wel genoemd Nationale Stichting voor Katholieke Gezinshulp. Er waren opleidingshuizen in ieder diocees met een drie- later zesmaandelijkse opleiding en 'colonnehuizen' waar na praktijkoefening het diploma behaald werd. Vakken waren: huishoudelijke arbeid, eenvoudige ziekenverzorging, sociologie, psychologie, omgangsvormen. De gezinsverzorgsters volgden ook een godsdienstcursus en werden gezien als deel van het lekenapostolaat met als een van de taken het verlenen van morele bijstand aan behoeftige en ontredderde gezinnen. Idealisme en bekwaamheid moesten samengaan. De gezinsverzorgsters werkten onder leiding van Maatschappelijk werksters en hun taak kwam dikwijls neer op het vervangen van de moeder in het gezin.

Het begin van rijks- en gemeentelijke subsidiëring eind jaren '40 werd in katholieke kring als een gevaar gezien. Niet- of anti-confessionele zorg, "slechts gericht op het verkleinen van de diensbodennood" zou bevoordeeld kunnen worden door neutrale ambtenaren. "De Christelijke Caritas mag in deze niet wijken voor overheid of partij."
Tijdens studiedagen werd gefulmineerd tegen zondige geboorteregeling en de bedreigingen voor het huwelijk. Hier lag een taak voor gezinsverzorgsters die sterk stonden in hun geloofsovertuiging. Vanwege het voortdurende gebrek aan voldoende gezinsverzorgsters en -helpsters werd in 1962 door de verschillende gezindten gezamenlijk actie gevoerd. De naam van de stichting was nu Katholieke Gezinszorg en Gezinshulp.
Na invoering van de AOW, die leidde tot minder directe hulp van kinderen aan hun bejaarde ouders, werd ook bejaardenhulp gegeven.

De Centrale Raad voor Gezinsverzorging schatte in 1967 dat op duizend inwoners één gezinsverzorgster nodig was. Er waren 980 instellingen met 9000 gezinsverzorgsters en -helpsters. Er was dus een tekort van 3000. Op het eerste landelijke congres Gezinsverzorging zag de staatsecretaris van Cultuur, recreatie en maatschappelijk werk, H.J. van de Poel daarnaast de noodzaak van 40 - 47.000 bejaardenhulpen. Ook de organisatie en opleiding moesten sterk verbeterd worden. Veel instellingen waren veel te klein om diverse taken te kunnen aanbieden. De opleiding moest op een hoger plan gebracht worden en in het kader van de Mammoetwet aansluiten op de dagschool in plaats van pas te beginnen na Huishoudschool, Nijverheidsschool of Mulo. Toch maakten de verspreiding van wasmachine en diepvries veel traditionele gezinsverzorging langzamerhand overbodig.

In de jaren 70 zijn er in de katholieke gezinszorg protesten tegen de staatsbemoeienis, bijvoorbeeld tegen de ‘landelijke indicatie-criteria' die het werk tot op de minuut bureaucratiseren en ten koste gaan van het menselijk contact en tegen de ‘draagkrachtberekening' die de zorg voor de cliënten duurder maakt.

Bron: KDC-knipselcollectie

Literatuur van en over de Nationale Katholieke Gezinszorg kunt u vinden in RUQuest.

KDC - Knipselcollectie
De knipselcollectie bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over Gezinszorg zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.

KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Kath. Gezinszorg’ of ‘Gezinsverzorgsters’ vindt u het bedoelde materiaal.