Stichting Bisschoppelijke Vastenactie Nederland
Archiefnummer: 1406
Archiefnaam: BVAN
Sector: Caritas en maatschappelijk werk
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: z.j.
Het archief van de Stichting Bisschoppelijke Vastenactie Nederland bevat de projectdossiers, stukken van het bestuur en correspondentie.
Het KDC-archief van het Landelijk Centrum van de Katholieke Actie bevat ook stukken betreffende de Bisschoppelijke Vastenacties.
Ten geleide
Stichting Bisschoppelijke Vastenactie Nederland (z.j.)
De Bisschoppelijke Vastenactie was een initiatief van het Nederlands episcopaat onder leiding van kardinaal Alfrink in 1961, in navolging van buitenlandse voorbeelden, zoals de Duitse Miserior-actie. De Vastenactie kwam niet in de plaats van bestaande missieactiviteiten, maar was een extra geldinzameling voor het lenigen van acute noden in bisdommen in ontwikkelingslanden. Nog belangrijker was het stimuleren van een geest van onthechting en offervaardigheid in een tijd met steeds meer welvaart en stijgende bewapeningsuitgaven. Na het wegvallen van de precieze vastenvoorschriften wilden de bisschoppen leiding geven aan een nieuwe, meer concrete invulling van de geest van inkeer, versobering en naastenliefde. De bedoeling was pastoraal, de opbrengst een gevolg daarvan maar niet het eerste doel. Het moest geen schooi-actie worden zoals mgr. Bekkers het uitdrukte. De uitvoering werd gelegd in de handen van de parochies. Werkgroepen verspreiden de vastenzakjes. Het bestuur van de Vastenactie selecteerde ieder jaar de ontvangen projectaanvragen. Vooral kleine, afgeronde projecten werden gesteund. Iedere vastenperiode werd onderverdeeld, met achtereenvolgens aandacht voor thema’s als de positie van de man, de vrouw, het kind, zieken, bejaarden of in een ander jaar zieken, armen, jeugd. De thema’s werden concreet door uitgebreide aandacht in de media en de parochies voor de gekozen projecten. Enkele voorbeelden uit 1964 zijn: hulp aan vluchtelingen uit China, een nieuwe zender voor ‘Radio Ecclesia’ in Angola, een ‘Open deur’ voor ‘Muzelmannen’ in Libanon, een boot voor verbindingen tussen kleine eilanden in Indonesië, een vormingshuis voor lekenapostelen in de achterbuurten van Rio de Janeiro, startkapitaal voor een streekblad in Uruguay en voor een bedrijf van jutevezel in Mozambique. Allemaal projecten waarin apostolaire en sociaal-maatschappelijke betekenis samengingen. De opbrengst was in de eerste vijf jaar al bijna 17 miljoen gulden.
Vanaf 1965 gingen uiteindelijk 14 nationale vastenacties samenwerken in het overkoepelend orgaan CIDSE, Internationale werkgroep voor Sociaal-economische ontwikkeling. Secretaris-generaal was de Belg August Vannistendael. In CIDSE werden de opbrengsten niet samengevoegd maar wel in gezamenlijk overleg besteed. De CIDSE had in deze jaren jaarlijks een bedrag van f 225 miljoen te verdelen. In 1971 werd bijvoorbeeld 10 miljoen gegeven voor de nood als gevolg van het conflict om Biafra.
In hetzelfde jaar schreef staatssecretaris-kardinaal Villot, naar goed Romeins gebruik zonder voorafgaand overleg, een brief naar de verschillende vastenacties met het voornemen deze te centraliseren onder Romeinse leiding in een nieuwe organisatie met de naam Cor Unum. De brief sloeg in als een bom. De dreiging was een opgelegd Romeins bestuur en onderwerping aan de kerkpolitiek die tegenstrijdig was aan ondersteuning van de eigen bevrijding van mensen in ontwikkelingslanden. De internationale vastenacties hadden een open oog voor sociaal en politiek onrecht in bijvoorbeeld Zuid-Amerika en de Filippijnen en steunden het verzet daartegen.
In de praktijk bleef de CIDSE gewoon doorwerken en werd uitgebreid met vertegenwoordigers van ontwikkelingslanden.
In Nederland onstond in 1978, toen mgr. Gijsen bisschop van Roermond was, een conflict over de samenwerking of het gebrek daaraan van het diocesane Missiebureau met de landelijke Vastenactie. Roermond volgde de Vaticaanse lijn tegenover het Bureau voor Internationale Solidariteit te Roermond, dat door het Vaticaan illegitiem was verklaard omdat het teveel was gericht op ontwikkelingswerk. De landelijke Vastenactie bleef ermee samenwerken. Roermond had ook bezwaar tegen de Vastenactie omdat die ook bevrijdingsbewegingen steunde. Het gevolg was dat de Vastenactie wegens de onmogelijkheid van samenwerking het Missiebureau van Roermond niet meer in zijn adressenlijst vermeldde.
Het leidde ook tot verdeeldheid onder de Limburgse parochies en dekenaten over de bestemming van de opbrengst van de vastenactie. Op initiatief van kardinaal Willebrands kwamen er bemiddelingspogingen, maar voorlopig hield het bisdom Roermond een eigen vastenactie.
Bron: KDC-knipselcollectie.
Zie ook de website van de Vastenactie
Literatuur van en over de Bisschoppelijke Vastenactie kunt u vinden in RUQuest.
KDC - Knipselcollectie
De knipselcollectie bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over de Vastenactie zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.
KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Vastenactie’ vindt u het bedoelde materiaal.