Stokkum, P.J.M. van
Archiefnummer: 1217
Archiefnaam: STOP
Sector: Kerkelijk en godsdienstig leven
Soort archief: Persoonsarchief
Datering: 1862-1991, 2000, 2008
NB. Het archief is openbaar, met uitzondering van de dagboeken van Mevrouw E. van Stokkum-Vogels waarop een embargo rust tot 01-01-2025
Voor inzage toestemming aanvragen via de archivaris
Ten geleide
P.J.M. van Stokkum (1881-1964)
Dit archief is het door Petrus Joseph Maria van Stokkum opgebouwde familiearchief van het katholieke gezin Van Stokkum-Vogels uit Rotterdam. Het bestond uit P.J.M. van Stokkum zelf, zijn vrouw E.W.M. Vogels en hun dertien kinderen, tien jongens en drie meisjes. P.J.M. van Stokkum werd op 23-03-1881 geboren als zoon van de eigenaar van een timmerwerkplaats, zijn vrouw werd op 06-11-1886 geboren als dochter van een bierbrouwer uit Blerick. Zij leren elkaar in 1908 kennen tijdens een bedevaart naar Lourdes en trouwen in 1911. Na een niet afgeronde opleiding tot architect is Van Stokkum aanvankelijk werkzaam als verkoper en tekenaar bij verschillende natuursteenhandelsbedrijven. In 1910 richt hij zijn eigen bedrijf “De Nederlandse Natuursteenhandel P.J.M. van Stokkum” op en in 1918 een tweede bedrijf Vastima (Van Stokkums Internationale Materialenhandel). “De Nederlandse Natuursteenhandel” ontwikkelt zich snel tot een belangrijke leverancier op de Nederlandse bouwmarkt en levert onder andere materiaal voor het gebouw van Peek & Cloppenburg op de Dam in Amsterdam, Museum Boymans van Beuningen in Rotterdam en het bestuursgebouw van de Katholieke Universiteit in Nijmegen. Op een van de verdiepingen van zijn woning annex kantoorruimte richt van Stokkum een grote toonzaal in voor de talloze monsters van allerlei natuursteensoorten, die hij tijdens zijn reizen naar buitenlandse steengroeven verzameld heeft. In een aangrenzend, speciaal daarvoor ingericht zaaltje verzorgt hij bovendien regelmatig goedbezochte lezingen over natuursteen en zijn toepassingen. Activiteiten waar hij erg veel waarde aan hecht. In de dertiger jaren van de vorige eeuw heeft het bedrijf zwaar te lijden onder de dan heersende economische crisis. Het bedrijf wordt in 1942 overgenomen door zoon Leo, die het later naar Venlo doet verhuizen.
Het gezin van Stokkum-Vogels wordt in 1940 bij de Duitse inval in Nederland zwaar getroffen. Tijdens het bombardement op Rotterdam worden de twee aangrenzende huizen, waarin zowel de woning van het gezin als de kantoren van de Natuursteenhandel zijn gevestigd, volledig verwoest; met name het verlies van zijn toonzaal gaat van Stokkum zeer aan het hart. De inhoud van zijn brandkast, waarin hij onder andere de tot dan toe verzamelde stukken voor het familiearchief bewaart, gaat ook bijna verloren. Door op de vierde dag na het bombardement onder levensgevaar met acht man de brandkast uit de nog smeulende puinhopen van zijn huis te slepen weet hij een deel van de inhoud te redden. De archiefstukken die het bombardement overleefden zijn allemaal zwaar geblakerd door de enorme hitte waaraan ze zijn blootgesteld.
In 1918 koopt hij het 130 HA groot landgoed, de Hooge Hoenderberg in Groesbeek. Dit stuk bosgrond verkeert in een staat van ernstige verwaarlozing en van Stokkum begint onmiddellijk en met grote voortvarendheid aan het herstel hiervan. Veel van de stukken in het familiearchief hebben betrekking op zijn activiteiten om dit landgoed tot ontwikkeling te brengen. In 1930 verkoopt van Stokkum onder druk van de overheid met tegenzin 80 HA van het landgoed aan De Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten. Op het resterende deel wil hij een kolonie vakantiehuisjes vestigen. Een plan dat hij eerst door de economische crisis uit moet stellen en dat later in 1936 strandt op een wijziging van de uitbreidingsplannen van de gemeente Groesbeek. Van Stokkum gaat tegen deze wijziging in beroep, maar verliest en moet daarmee tot zijn grote verbittering zijn plannen voor een vakantiebungalowpark in de ijskast zetten. Wel waren er in 1933 en 1934 al twee grote vakantievilla’s, Het Boshuis en De Kamphut, gerealiseerd naar ontwerpen van zijn oudste zoon Antoon. [Zie het KDC-archief van Antoon van Stokkum] Deze worden wanneer ze niet door de familie worden gebruikt verhuurd aan groepen jeugdige, vooral katholieke vakantiegangers. Enkele kinderen uit het gezin verzorgen de exploitatie van deze villa’s. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw weet zoon Antoon alsnog de droom van zijn vader te realiseren met de bouw van het bungalowpark Cantecleer. Vanaf 1991 zal dit dienst doen als asielzoekerscentrum.
Een bijzonder deel van dit archief wordt gevormd door de stukken die betrekking hebben op de in de oorlog omgekomen zoons Norbert en Peter-Canies. Zij doen herhaalde pogingen om tijdens de Duitse bezetting naar Engeland uit te wijken, maar worden bij hun laatste poging in oktober 1943 in Parijs gevangen genomen, vermoedelijk door verraad van een Nederlander. In december 1943 worden zij op transport naar Buchenwald gesteld, van waaruit er tot medio 1944 nog schriftelijk contact met hen is. De familie verliest daarna ieder contact met hen en na de bevrijding blijken beiden in gevangenschap omgekomen te zijn. Norbert door buiktyfus op 31-01-1945 in Schlieben, Saksen en Peter-Canies bij een ziekentransport in april 1945 vanuit het hospitaal van kamp Rottleberode. Pas in januari 1950 wordt de familie Van Stokkum door Het Rode Kruis definitieve opheldering verschaft over het lot van Peter-Canies. Opmerkelijk is dat een ander broer, Alfons, zich als vrijwilliger meldde bij de Wehrmacht en als zodanig geruime tijd dienst deed als vrachtwagenchauffeur aan het Oostfront. In dit deel van het archief bevinden zich veel originele documenten uit de bezettingstijd.
Een ander bijzonder deel van het archief wordt gevormd door de dagboeken die mevrouw van Stokkum-Vogels tussen 1939 en haar overlijden in 1968 schreef. In deze dagboeken schrijft ze op zeer openhartige wijze over haar beleving van het katholicisme en haar zielenroerselen met betrekking tot haar man en kinderen. Vanwege deze openhartigheid zijn de dagboeken een bron van controverse binnen de familie. Wanneer oudste broer Antoon te kennen geeft een nieuwe brandkast voor het familiearchief aan te willen schaffen en daarmee er duidelijk voor kiest het archief en de dagboeken definitief te willen bewaren geeft dat aanleiding tot een hevige polemiek binnen de familie. Er zijn familieleden die de dagboeken het liefst vernietigd zien. Antoon kiest er uiteindelijk voor het archief en de dagboeken te behouden en heeft dit na overleg met Jan Roes in 1989 aan het KDC geschonken. Op de dagboeken van mevrouw van Stokkum-Vogels berust nog een embargo tot 01-01-2025