Nationale Vrouwenbeweging van het Nederlands Katholiek Vakverbond

Archiefnummer: 990
Archiefnaam: VNKV
Sector: Stands- en vakorganisaties
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: 1935-1996

Voor inzage toestemming aanvragen via de archivaris

Plaatsingslijst en Rubriekenschema (pdf, 2,4 MB)

VNKV-bladwijzer, materiaal leer

Ten geleide
Nationale Vrouwenbeweging van het Nederlands Katholiek Vakverbond (1935-1996)
De Vrouwenbeweging van het NKV is opgericht op 1 oktober 1979 als voortzetting van vier (oorspronkelijk vijf) diocesane arbeidersvrouwenorganisaties. De eerste diocesane organisatie ontstond in 1919 in het bisdom Roermond, in 1936 gevolgd door het bisdom ’s-Hertogenbosch[1],  en daarna respectievelijk in 1945 Breda[2], in 1946 Haarlem [zie het KDC-archief van de Diocesane Roomsch-Katholieke Vrouwenbond, bisdom Haarlem] en in 1954 Utrecht[3]. Zij behoorden allen tot de Katholieke Arbeidersbeweging (KAB). In 1964 vond binnen de KAB een reorganisatie plaats waarbij de KAB haar naam wijzigde in Nederlands Katholiek Vakverbond (NKV). Er diende toen een centrale instantie in het leven geroepen te worden, aan welke het NKV de zorg voor de vorming en voorlichting van de arbeidersvrouwen kon toevertrouwen. Deze instantie kwam op 1 december 1965 tot stand: De  Stichting Vrouwenbeweging van het NKV in Nederland, gevestigd te Utrecht[4]. De oude diocesane vrouwenbewegingen bleven echter bestaan. Bij de oprichting van de stichting waren er vijf diocesane bewegingen:

  • De Nederlandse Katholieke Vrouwenbeweging in de bisdommen Haarlem en Rotterdam , gevestigd te Rijswijk (ZH)
  • De Katholieke Arbeidersvrouwenbeweging Limburg, gevestigd te Heerlen[5]
  • De Vrouwenbeweging van het NKV  in het aartsbisdom Utrecht en het bisdom Groningen, gevestigd te Utrecht
  • De Vrouwenbeweging van het NKV in het bisdom Breda, gevestigd te Breda. Deze vereniging kreeg op 30 november 1965, één dag voor de oprichting van de stichting, een andere status, en veranderde haar naam in de Stichting Vrouwenbeweging van het NKV in het bisdom Breda[6]
  • De Vrouwenbeweging van het NKV in het bisdom ’s-Hertogenbosch, gevestigd te Tilburg.

De bisdommen Breda en ’s-Hertogenbosch zochten naar een vorm van samenwerking, hetgeen resulteerde in een eerste gezamenlijke bestuursvergadering op 20 juni 1973 in Hulst[7]. Sindsdien vonden regelmatig dergelijke interdiocesane bestuursvergaderingen plaats[8].
Op 24 februari 1978 fuseerden de vrouwenbewegingen van de beide Noord-Brabantse bisdommen tot de Stichting Vrouwenbeweging van het Nederlands Katholiek Vakverbond in de bisdommen Breda en ’s-Hertogenbosch[9].  Sindsdien waren er dus vier diocesane arbeidersvrouwenorganisaties.
In 1976 veranderde de status van de Stichting Vrouwenbeweging in die van vereniging en werd de naam: Nationale Vrouwenbeweging van het Nederlands Katholiek Vakverbond[10].
Op 11 oktober 1979, de congresdag van de Nationale VNKV,  volgde de oprichting van de (landelijke) Vrouwenbeweging Nederlands Katholiek Vakverbond (VNKV)[11].  Tevens werd toen besloten de vier diocesane bewegingen op te heffen. De officiële opheffing vond op 27 mei 1980 plaats[12].

Na opheffing van het NKV, dat opging in het FNV, waren er plannen voor samenwerking met de Vrouwenbond FNV (VFNV). Een aantal VNKV-leden was het daarmee niet eens. Dit resulteerde in 1981 in afscheiding van de provincies Gelderland en  Noord-Holland. In 1983 scheidde ook een aantal kringen in de provincie Noord-Brabant zich af en ontstond de Katholieke Vrouwenbeweging Brabant (KVB)[13].  Tot 1987 is door de VNKV gepoogd samen te werken met  zowel de VFNV als met de afgescheiden organisaties uit Gelderland, Noord-Holland en Noord-Brabant[14].  Deze pogingen leidden niet tot het gewenste resultaat: federatie of fusie. Om aan te geven dat er sindsdien geen enkele relatie meer bestond met de vakbeweging, werd op de algemene vergadering van 2 juni 1987 besloten de naam van de vereniging te wijzigen in Vereniging Nederlandse Katholieke Vrouwen (VNKV)[15]. Jaren later werd een poging ondernomen een samenwerking te realiseren met de Vrouwenbond CNV, hetgeen op 1 7 december 1991 resulteerde in de Federatie Vrouwenbond CNV/VNKV[16]. Begin 1995 trok de VNKV zich terug uit de federatie en op 31 december van datzelfde jaar werd de vereniging geliquideerd[17]. Een jaar later werd de Vrouwenbond CNV eveneens opgeheven.
De KVB, een dochter van de VNKV,  bestaat anno 2001 nog steeds, ze heeft 13.000 leden en 120 plaatselijke afdelingen[18].

[1] De juiste oprichtingsdatum is 1 januari 1936, zie inv.nrs. 270 en 1137
[2] Het jaar 1945 is vermeld in het in noot 3 genoemde boek. Volgens inv.nr.  2638 van het archief van P.J.J. Mertens is de beweging op 1 augustus 1946 opgericht
[3] T. Duffhues,  A. Felling en J. Roes: Bewegende patronen, een analyse van het landelijk netwerk van katholieke organisaties en bestuurders 1945-1980 KDC/Ambo Baarn (1985),  pag. 187-189.  Merkwaardig is overigens, dat in de Piusalmanak  de katholieke diocesane vrouwenbewegingen pas in 1946 voor het eerst worden vermeld  en dat tot 1965 met geen woord wordt gerept over een beweging in het aartsbisdom Utrecht en het bisdom Groningen. De Piusalmanak van 1986 vermeldt, dat er vanaf 1932 losse afdelingen van de Vrouwenbeweging waren, die in 1979 zijn opgeheven.
[4] Inv.nr. 1 en archief NKV inv.nr. 8240
[5] De KAB Limburg wijzigde ca. 1970 haar naam in Vrouwenbeweging van het NKV Limburg (inv.nr. 115)
[6] Inv.nr. 285
[7] Inv.nr. 879
[8] Inv.nrs. 879 en 1213
[9] Inv.nrs. 173 en 270
[10] Inv.nr. 1140
[11] Inv.nr. 1141 en archief NKV, inv.nr. 16565
[12] Inv.nr. 1141
[13] Inv.nr. 385
[14] Inv.nr. 138
[15] Inv. nr. 921
[16] Inv. nr. 110
[17] Inv.nr. 5 en Vrouw, tijdschrift van de VNKV, 2de jaargang nr. 3, juni 1995 (Bibliotheek KDC Tb 3622)
[18] Internetpagina https://www.mooisonenbreugel.nl/nieuws/verenigingen/21453/katholieke-vrouwen-beweging-kvb-bestaat-65-jaar

Literatuur van en over de Nationale Vrouwenbeweging van het NKV kunt u vinden in RUQuest.

KDC – Knipselcollectie
De knipselcollectie van het KDC bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over de Ned. Kath. Vrouwenbeweging zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.

KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Nationale Vrouwenbeweging van het NKV’ vindt u het bedoelde materiaal. [w.o. interview met (oud-)leden van de VNKV]