Schaik, J.G. van
Archiefnummer: 1358
Archiefnaam: SCHAI
Sector: Stands- en vakorganisaties
Soort archief: Archivalia van persoon
Datering: 1908-1954
Het archief bevat brieven gericht aan Mgr. J. van Schaik, geestelijk adviseur van het R.K. Werkliedenverbond in Nederland. De brieven zijn grotendeels gericht aan Mgr. Van Schaik door mensen die met de katholieke arbeidersbeweging te maken hadden, zoals o.a. dr. Alphons Ariëns en Henri Poels.
Ten geleide
Johannes Gerardus van Schaik (1871-1956)
Johannes Gerardus van Schaik, geboren in 1871, was o.a geestelijk adviseur van het R.K. Werkliedenverbond in Nederland. Als assistent in Hoogland bij Amersfoort (1895-1896) werkte hij mee aan de oprichting van de plaatselijke katholieke boerenbond. In diezelfde tijd betrok Schaepman, die door van Schaik als zijn leermeester werd gezien, hem bij de oprichting van de aartsdiocesane katholieke boeren- en tuindersbond. Zijn sociale werkzaamheden vervolgde Van Schaik in 1912 als geestelijk leidsman van de Utrechtse R.K. Onderwijzersbond en van de Federatie van Diocesane Onderwijzersbonden in Utrecht en Haarlem, waaruit later het Katholiek Onderwijzersverbond voortkwam. Van Schaik was lid van de Klarenbeekse Club, het gezelschap van jonge geestelijken en leken dat informeel van gedachten wisselde over de rol van de kerk in de moderne samenleving. Zo raakte hij betrokken bij de clericale richtingenstrijd over de gewenste ontwikkeling van de katholieke arbeidersbeweging.
Het heftige meningsverschil tussen zijn leermeester Schaepman en Alphons Ariëns over de interconfessionele vakbondssamenwerking van de katholieke en protestants-christelijke Twentse textielarbeiders bracht Van Schaik in een loyaliteitsconflict. Hij wilde zijn vriend Ariëns niet afvallen maar gaf Schaepman toch grotendeels gelijk. Met Schaepman was Van Schaik van mening dat de standsorganisatie de basis moest vormen van één ongedeelde katholieke arbeidersbeweging. Deze opvatting vormde ook de kern van het gedachtegoed van de z.g. Limburgse School, na de door het bisdom bezegelde nederlaag van het interconfessionalisme. In de problemen tussen de vakorganisatie en de algemene werkliedenverenigingen stond Van Schaik dan ook aan de kant van de standsorganisatie. Met de Limburgse aalmoezenier van sociale werken H.A. Poels en de voorzitter van de Federatie der Diocesane R.K. Volks- en Werkliedenbonden in Nederland, Henri Hermans, bond Van Schaik de strijd aan met de voormannen van het Bureau voor de R.K. Vakorganisatie en hun geestelijk raadsman, F.X.W. Bult, bijvoorbeeld toen Ariëns in het tweede jaarverslag van het R.K. Vakbureau indirect beticht werd van (verboden) interconfessionalistische intenties. Met Poels en rector Sloet zon Van Schaik op middelen om de impertinente vakbondsmannen een halt toe te roepen. Hij kreeg de mogelijkheid om zich rechtstreeks te mengen in het conflict, toen hij met ingang van 20 januari 1916 benoemd werd tot geestelijk adviseur van het Vakbureau en van de Utrechtse Aartsdiocesane Werkliedenbond, als opvolger van Bult, die tegen zijn zin om gezondheidsredenen van zijn functie werd ontheven. De brieven in dit archief hebben veelal betrekking op dit conflict.
Bewerking van: Jos van Meeuwen, 'Johannes Gerardus van Schaik (1871-1956)', Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, URL:http://hdl.handle.net/10622/B1070C7A-5D8B-44B8-86AA-8C7F3F8F7E3C [10-02-2003]
Literatuur van en over J.G. van Schaik kunt u vinden in RUQuest.
- Biografie via Biografisch portaal van Nederland.
KDC – Knipselcollectie
De knipselcollectie van het KDC bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over J.G. van Schaik zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.
KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Schaik, J.G. van’ vindt u het bedoelde materiaal.