Sint Melania-Werk

Archiefnummer: 111
Archiefnaam: MELA
Sector: Kerkelijk en godsdienstig leven
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: 1921-1999

Voor inzage toestemming aanvragen via de archivaris

Plaatsingslijst (pdf, 380 kB) verbeterd 2015

Rubriekenlijst
1 Algemene vergadering
1.1 Notulen
1.2 Statuten
1.3 Jaarverslagen
2 Hoofdbestuur
2.1 Notulen
3 Dagelijks Bestuur
3.1 Notulen
3.2 Stukken betreffende het bestuur
3.3 Correspondentie
3.3.1 Algemeen Voorzitster
3.3.1.1 Algemeen
3.3.1.2 Bijzonder
3.3.2 Algemene Secretaresse
3.3.2.1 Algemeen
3.3.2.2 Bijzonder
3.3.2.3 Buitenland
3.3.2.4 Leden
3.3.2.5 Propaganda
3.3.2.6 Lustrums
3.3.3 Algemene Penningmeesteresse
3.3.3.1 Correspondentie
3.4 Financiële stukken
4 Centraal Bureau, Agenda's
5 Documentatie

Ten geleide
Sint Melania-Werk (1921-1999)
Op een missietentoonstelling in 1920 te Nijmegen, een van de vele propaganda activiteiten voor de missie tussen de beide wereldoorlogen, hield de kort tevoren uit Nederlands-Indië teruggekeerde pater W.G. Creutz-Lechleitner s.j. een lezing voor een klein groepje dames. Hij schilderde voornamelijk de weinig benijdenswaardige positie van de Javaanse vrouw. De lezing maakte een zo grote indruk, dat reeds op 7 juli besloten werd een vereniging op te richten die het sociaal apostolaat onder de Javaanse vrouw zou bevorderen en de naam "Sint Melania-werk" zou gaan dragen. In 1921 volgde de officiële oprichting als een afdeling van de 'Indische Missievereeniging'. Het Sint Melania-werk zou een bij uitstek vrouwelijk lekenapostolaat worden. Het stelde zich ten doel de katholieke vorming van de inlandse vrouw voor huisgezin en maatschappij in de Nederlandse koloniën, m.n. Nederlands-Indië.Ondanks het feit, dat het Sint Melania-werk een organisatie van vrouwen voor vrouwen bedoelde te zijn, moet de verdienste van de opbouw toch voornamelijk worden toegeschreven aan twee mannen. Prof.ir. J. Schmutzer, lid van de Volksraad te Batavia, maakte tijdens een verlof in Nederland met het Sint Melania-werk kennis en wist door middel van lezingen, die hij in het gehele land hield, 21 nieuwe afdelingen op te richten. [Zie ook het KDC-archief van de Familie Schmutzer] Ook aan de heer E.A. Van Arcken, een gepensioneerd ambtenaar uit Nederlands-Indië, moet een niet gering aandeel in de ontwikkeling van het Sint Melania-werk worden toegekend. Als leider van het Centraal Bureau, heeft hij de vereniging tot grote bloei gebracht.

Op 13 september 1923 werd te Nijmegen de eerste algemene vergadering gehouden, waarbij, volgens de bisschoppelijk en koninklijk goedgekeurde statuten en het huishoudelijk reglement, de volgende hoofdbestuursleden werden gekozen: mevr. W. Brom-Struick, mevr. M. De Graaf-Sanders, mej. T. Van Oppen en mevr. J. Van Arcken-Couvreur. In 1923 aanvaardde Kardinaal W.M. Van Rossum, Prefect van de Congregatio de Propaganda Fide te Rome, het beschermheerschap van de vereniging.
Op 11 februari 1924 werd het Centraal Bureau opgericht, waarvan ir. E.A. Van Arcken de leiding kreeg. Mede door dit Centraal Bureau vond het Sint Melania-werk haar definitieve koers en kwam er een gezond financieel beleid tot stand.

Naast de uiterlijke opbloei werd de vereniging in deze jaren echter ook gekenmerkt door interne tegenstellingen, die zelfs leidden tot een verwijdering tussen het Sint Melania-werk en zijn oprichter pater W. Creutz-Lechleitner. Deze tegenstellingen betroffen vooral het karakter van de vereniging en daarmee samenhangend een op te richten tijdschrift.

Het Sint Melania-werk richtte zich voornamelijk op de materiële hulpverlening. De eerste jaren, toen er nog niet van een grote opzet sprake was, beperkte het zich tot 'baadjeswerk' en verzending van boeken onder leiding van het Centraal Bureau. Naarmate de vereniging een grotere bloei beleefde, werd er meer met de Sint-Melania-Vereniging in Indië samengewerkt. Grotere projecten als medische verzorging en scholen, speciaal gericht op het onderwijs aan de vrouw, werden uitgevoerd.

In 1927 verscheen de eerste aflevering van het Sint Melania-Blad. Het blad had voornamelijk een informatief karakter en trachtte op deze wijze de over het hele land verspreide leden op de hoogte te houden. In 1958 verscheen het blad Brug der Volken, dat samen met de Academische Leken Missie Actie (ALMA) en De Graal werd uitgegeven. Later werd dit blad opgenomen in het MSC-Missietijdschrift Rerum Ecclesiae, dat een eigen Melania-rubriek kende.

Gedurende de oorlogsjaren kon het Sint Melania-werk door de situatie in Nederland en Nederlands-Indië haar werkzaamheden niet voortzetten. De uitgave van het Sint Melania-Blad werd gestaakt, teneinde de vereniging te behoeden voor liquidatie door de bezetter. De naoorlogse periode kenmerkte zich door een streven naar de wederopbouw en het opnieuw doen functioneren van het Sint Melania-Werk, hetgeen echter zeer bemoeilijkt werd door de politieke problemen in Indonesië. Pas vanaf 1950 kwamen haar werkzaamheden weer goed op gang. In 1958 breidde het Sint Melania-Werk haar werkterrein uit over andere ontwikkelingslanden.

In 1969 werd het Sint Melania-Werk opgenomen in het Landelijk Katholiek Vrouwen Gilde.  Het Sint Melania-Werk kreeg de naam Stichting Melania-Gilde, Ontwikkelingssamenwerking. Het KDC-archief van het Katholiek Vrouwengilde, provincie Limburg bevat materiaal over het het Melania-Gilde.
Bronnen: T. van der Aalst, J. Roes, Het Sint Melania-Werk, Leerschool voor ontwikkelingshulp en missie. Rede uitgesproken bij de viering van het 50-jarig jubileum van het Sint Melania-Werk op 21 april 1971 te Nijmegen. Uitgave Stichting Melania-Gilde Ontwikkelingssamenwerking (1971) p. 16. t.z.p. p. 18-27. Voorts is geraadpleegd: Sint Melania Blad, 1927-1941, 1948-1960.

Literatuur van en over het Sint Melania-Werk kunt u vinden in RUQuest.
- Bibliografie in Bibliografieën Katholiek Documentatie Centrum.

KDC - Knipselcollectie
De knipselcollectie bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over de Stichting Melania Ontwikkelingssamenwerking zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.

KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Melania’ vindt u het bedoelde materiaal.