Ruijs de Beerenbrouck, C.J.M.

Archiefnummer: 1248
Archiefnaam: RUIJ
Sector: Politiek
Soort archief: Persoonsarchief
Datering: 1901-1936 (1974)

Voor inzage toestemming aanvragen via de archivaris

Het archief is o
p microfilm aanwezig; het originele archief berust in het Nationaal Archief te Den Haag.

Plaatsingslijst (pdf, 113 kB)

C.J.M. Ruijs de Beerenbrouck

Ten geleide
C.J.M. Ruijs de Beerenbrouck = C.J.M. Ruijs van Beerenbrouck (1873-1936)
Charles Joseph Maria Ruijs van Beerenbrouck werd geboren in Roermond als zoon van G.L.M.H. Ruijs de Beerenbrouck. De naamsverandering van de familie in Ruijs de Beerenbrouck vond plaats in 1895.

Ruijs de Beerenbrouck studeerde rechten in Leiden, waar hij in1893 met o.a. P.J.M. Aalberse de rooms-katholieke studentenvereniging Sanctus Augustinus oprichtte, waarvan hij de eerste praeses was. Hij promoveerde op het proefschrift Het strafrecht in het oude Maastricht. Hij werd advocaat en procureur in Maastricht en ook kantonrechter. Hij was gemeenteraadslid en voorzitter van de rooms-katholieke bond tot drankbestrijding, 'Sobriëtas'. Hij nam veel initiatieven op sociaal gebied in Limburg, bijvoorbeeld voor de Sint Vincentius Vereeniging, gezondheidszorg, rooms-katholieke pers, boerenleenbanken en voor de in 1888 opgerichte R.K. Volksbond, een diocesane organisatie voor katholieke arbeiders, waaruit later de Limburgse en R.K. Werkliedenbond zou groeien.

In 1905 werd hij kamerlid. In de wereldoorlog was hij regeringscommissaris voor de verzorging van Belgische vluchtelingen in het Zuidelijk deel van Nederland. In 1918 volgde hij zijn vader op als commissaris der Koningin in Limburg, maar in hetzelfde jaar werd hij gevraagd als informateur. Hieruit kwam zijn eerste kabinet voort, dat steunde op de rechterzijde, waarbij hij zelf ook de portefeuille van Binnenlandse Zaken op zich nam. Als eerste rooms-katholieke ministerpresident kan hij beschouwd worden als een van de voltooiers van de katholieke emancipatie. Hij moest een standpunt innemen tegenover gebeurtenissen als de komst van de Duitse keizer, Wilhelm II, op 10 november 1918 naar Nederland, de terugtocht van de Duitse troepen, annexatie-eisen van België en het optreden van Troelstra. Er kwamen sociale maatregelen (Aalberse), een herziening van de onderwijswet (De Visser), een grondwetsherziening (Ruijs) en de invoering van het vrouwenkiesrecht (initiatiefwet van H.P. Marchant). Rechts behaalde bij de verkiezingen in 1922 een ruime meerderheid. Tijdens zijn tweede kabinet, vanaf 1922, werd De Geer op financiën opgevolgd door Colijn die nog sterkere bezuinigingen doorvoerde. De verwerping in 1923 van de Vlootwet leidde tot een kabinetscrisis, maar het ontslag werd door de koningin niet aanvaard. Na de verkiezingen in 1925 kwam er een eerste kabinet Colijn en Ruijs werd voorzitter van de Tweede Kamer. Aanvaarding van het amendement tot opheffing van het gezantschap bij het Vaticaan bracht het kabinet ten val en Ruijs speelde een rol bij de vorming van het eerste kabinet De Geer in 1926. Ruijs was inmiddels voorzitter geworden van de Rooms-Katholieke Staatspartij, waarbij hij met name de belangen van de KRO behartigde. (Zie ook het archief van de Katholieke Radio Omroep in het KDC.) In 1927 werd hij minister van Staat. In 1929 volgde nog een derde Kabinet Ruijs de Beerenbrouck, dat opnieuw op een rechtse meerderheid steunde. In 1933, in afwachting van (vervroegde) verkiezingen, vond in Nederlandsch-Indië de muiterij op De Zeven Provinciën plaats. Na het optreden van het tweede kabinet-Colijn werd Ruijs in 1933 opnieuw tot voorzitter van de Tweede Kamer gekozen. Zijn ontspannen omgang met radicaal links in de kamer was opmerkelijk. Hij was toen ook voorzitter van de Mijnraad en lid van de Bosraad, terwijl hij met mgr. H.A. Poels in 1934 de Sint Adelbert-Vereniging oprichtte. In 1935 bemiddelde hij bij het conflict van het tweede kabinet-Colijn met de rooms-katholieke Tweede Kamerfractie, waarna een (derde) kabinet-Colijn aantrad. Ruijs overleed vrij plotseling op 17 april 1936 in het St. Anthonius Gasthuis te Utrecht. Bij zijn uitvaart was het hele kabinet en de bijna volledige Tweede Kamer aanwezig.
Hij genoot vertrouwen in eigen kring en daarbuiten door zijn integriteit, zijn politieke manoeuvreerbaarheid en zijn vermogen tegenstellingen te verzoenen.

Bewerking van: G. Puchinger, 'Ruijs van Beerenbroek, jhr. Charles Joseph Marie (1873-1936)' Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, URL: http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/ruijsvanbeerenbrouck [12-11-2013]

Literatuur van en over C.J.M. Ruijs de Beerenbrouck kunt u vinden in RUQuest.
- Biografie via Biografisch portaal van Nederland;
Leeszaal KDC Kast 6, Bi. nr.40: Charles Ruys de Beerenbrouck : edelman-staatsman, 1873-1936 : een leven lang een vaste waarde / M.J.L.A. Stassen;
Extra in memoriam-nummer in: Katholieke Illustratie, april 1936
- Bibliografie in: Bibliografieën Katholiek Documentatie Centrum.

KDC - Knipselcollectie
De knipselcollectie bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over C.J.M. Ruijs de Beerenbrouck zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.

KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Ruijs de Beerenbrouck, C.J.M.’ vindt u het bedoelde materiaal.